Lê Uyên Phương (LUP) là một nhạc sĩ nổi tiếng của miền Nam trước 1975. Ông tên thật là Lê Văn Lộc. Cha vốn họ Phan, nhưng v́ cuộc cách mạng của Phan Bội Châu nên phải đổi thành họ Lê. Mẹ của LUP là Công Tôn Nữ Phương Nhi, ông lấy chữ Phương trong tên của mẹ, cùng với chữ Uyên, tên người bạn gái đầu tiên ghép thành Lê Uyên Phương.
LUP gặp Lâm Phúc Anh ở Đà Lạt; năm 1968 hai người thành hôn và trở thành đôi t́nh nhân song ca nổi tiếng. V́ Lâm Phúc Anh không muốn dùng tên thật nên lấy nghệ danh là Lê Uyên, cắt từ chữ Lê Uyên Phương. Trong những năm khốc liệt nhất của cuộc Chiến tranh Việt Nam, LUP, với những ca khúc nồng nàn, khắc khoải, bàng bạc triết lư sinh tử đă được giới trẻ đón nhận nồng nhiệt. Ông mất năm 1999 tại bệnh viện UCI v́ ung thư phổi.
Nhạc phẩm và ư tưởng
của tác giả đă để lại nhiều băn
khoăn, là nguồn cảm hứng cho nhiều
người sau này. B.S Vĩnh Chánh đă ghi lại những
cảm xúc của ḿnh sau khi t́nh cờ được nghe
bài thơ “Chết Kiểu Lê Uyên Phương” của Ngu
Yên/Ngọc Phụng qua bài viết sau đây.
Xin hân hạnh giới thiệu.
BBT
Cảm hứng qua “Chết Kiểu Lê Uyên Phương”
của Ngu Yên & Ngọc Phụng
Vào một buổi sáng chớm thu với nắng hây hây và gió nhẹ bên ngoài, tôi bất chợt mở nghe đọc thơ Chết Kiểu Lê Uyên Phương, được cô hàng xóm chuyển đến dưới đề tựa Nghe Nhạc của Rể K 8.
Nghe một lần chưa vừa ư, tôi phải nghe đến 6-7 lần, vừa lắng nghe tiếng đọc thơ vừa thưởng thức tiếng hát lại vừa cố đọc những hàng chữ nhỏ của từng câu thơ. Phải có một cái ǵ lôi cuốn tôi làm như vậy. Đâu có phải v́ cùng một phe Rể K 8, hay v́ bài hát Dạ Khúc Cho T́nh Nhân nổi tiếng mà tôi hằng yêu chuộng, và cũng chẳng phải v́ tác giả bản nhạc Chú Phương là bà con của cô hàng xóm.
Sự hấp dẫn trước tiên của người nghe có lẽ là cái giọng thật thấp, trầm trầm, khàn khàn đầy lôi cuốn của người đọc thơ, khiến tôi liên tưởng đến giọng raspy voice nổi tiếng của Louis Armstrong hay Tom Brokaw hoặc một sự phối hợp của cả hai. Chẳng biết chàng Ngu Yên này đă phải hút thuốc nhiều, uống rượu nhiều, thức trắng ngày đêm để có được một giọng nói quá đặc biệt như thế này, hay chỉ là một đặc điểm trời ban cho!? Chắc hẳn phải do thiên ân, v́ nh́n vào h́nh của anh trong Tập Thơ 2013, đằng sau ẩn tướng của một Kim Mao Sư Vương Tạ Tốn (dù tóc không vàng nhưng muối tiêu), lại là khuôn mặt của một thi sĩ kiêm nhạc sĩ, một người với tâm hồn đầy văn chương, âm nhạc và thi phú.
Qua cách xướng
đọc thơ chậm răi, từ tốn, tôi thấy
ở anh h́nh ảnh một người b́nh dị, bất
cần, không trau chuốt, phảng phất nét giang hồ
lăng tử, mạnh bạo như một tảng đá
nằm dưới thác nước nhưng dễ rung
động, trầm lặng như giọng nói của anh.
Đích thực thơ là hơi thở của Ngu Yên. Và cách
đọc thơ vô cùng độc đáo, sâu đậm.
Câu tiêu biểu nhất trong bản nhạc Dạ Khúc Cho T́nh Nhân là “Có yêu nhau ngọt ngào t́m nhau, chết bên nhau thật là hồn nhiên.” Đa số những câu truyện hay phim ảnh thường viết hoặc tŕnh chiếu cái chết của một trong hai người thương yêu nhau cũng đủ làm ta sầu bi. Trong phim Romeo & Juliette, chúng ta đă từng thổn thức trước ư định cùng chết (hay giả chết) bên nhau của cặp t́nh nhân trẻ tuổi.
Thật ra,“chết bên nhau thật là hồn nhiên” chỉ là một ước mơ của những kẻ yêu nhau đằm thắm, yêu nhau đậm đà, yêu nhau rất dài lâu, yêu nhau măi măi, và khi cùng nhau ra đi không có một ràng buộc, không một trách nhiệm để lại đằng sau mới có ư nghĩ như vậy. V́ c̣n ǵ sung sướng hơn, c̣n ǵ hạnh phúc hơn và c̣n ǵ hoan lạc hơn khi yêu nhau trong đời, bên nhau trong suốt cuộc đời, lại được nằm chết bên nhau cùng một lúc, hoặc trước hay sau một vài ngày! Như một lập lại của lời thề sống chết có nhau, trong sung sướng hay trong khổ đau! Trong cuộc đời tạm ở trần gian này hay trong cuộc sống đời sau, ta cùng có nhau. Cùng một lúc. Cùng một thời điểm!
Những kẻ yêu nhau
Sẽ phải xa nhau
Cánh cửa mở ra cơi khác
Ở cuối đường
Khi t́nh yêu vẫn c̣n ưu ái
Khi lửa thiêu đốt cháy
Khi đất huyệt đào sâu
Ai biết được đớn đau nào ở lại
Thế nhưng, có cái chết bên nhau nào mà lại được vô tư hoặc hồn nhiên, trong trắng. Ở Hoa Kỳ, biết bao nhiêu án mạng giết một người, hay giết cả gia đ́nh rồi tự tử, dù do ghen tuông tức giận hay ân huệ (mercy killing suicide.) Cái chết luôn mang nặng đau đớn, để lại ngậm ngùi, cay đắng cho thân nhân. Cho dù có chết bên nhau trong tai nạn giao thông, khi phi cơ nổ tan đâm xuống phi đạo, hay trong cao ốc bị khủng bố tàn sát, thân thể cũng chẳng thể vẹn toàn, ánh mắt nh́n nhau trong phút cuối chắc hẳn phải vô cùng kinh hoàng. Mắt trợn ngược, đồng tử mở lớn nhưng chẳng thấy được nhau trước khi cùng chết bên nhau.
Trong mỗi hơi thở
Có một điều ai cũng biết
Trong mỗi hơi anh thở
Có một điều lo sợ
Từng giây phút sống nghe tiếng kêu
Từ cơi chết âm thầm gọi
Kẻ cướp t́nh yêu sẽ đến
Không ngạc nhiên nhưng bất ngờ
Trong cuộc chiến và ngay cả sau cuộc chiến tại VN, đă có bao nhiêu cảnh “chết bên nhau” hay chết cùng nhau. Không báo trước. Không chuẩn bị. Không cùng đồng ư. Không cùng chấp nhận. Khi căn nhà bị trúng hỏa tiễn. Khi xe đ̣ bị tung lên v́ ḿn. Hay cùng chết bên nhau ở trong rừng v́ tên bay đạn lạc. Trên đường chạy loạn, trên đường di tản v́ đạn pháo nổ loạt. Ở những nơi không hề quen thuộc. Ở những địa h́nh, những làng mạc không tên. Hay khi chết bên nhau từ từ, ṃn mỏi trong đợi chờ vị cứu tinh, trên những con thuyền nhỏ định mệnh ngoài biển rộng, hoặc cùng nhau rơi ch́m xuống biển khi băo tố hoành hành, hay con tàu bị hải tặc phá tan. Hỡi ơi! những cái chết tức tưởi, chết không toàn thây. Chết trong đau đớn, trong kinh hoàng. Chết trong gào than hay trong câm nín, với cánh tay đưa thẳng lên trời như oán hận! Cho dù đó là những cái chết bên nhau.
Ngày đó nắng hay mưa
Khổ đau hay chấp nhận
Trẻ hay già đều khủng khiếp
Cây cỏ không c̣n xanh
Hoa không c̣n nở
Mây không c̣n b́nh yên
Cơm sẽ nuốt theo máu chảy
Áo sẽ giữ ôm mồ hôi
Nơi nào cũng thấy toàn là nước
Che nhạt nḥa trong mắt
Tôi c̣n muốn viết thêm nhiều nữa về những cái chết v́ ḷng vẫn trĩu nặng những đau thương của một đời người đă bước qua chinh chiến. Hay v́ nghề nghiệp từng chứng kiến cái chết và cái sống đôi khi thật kề cận, khó đoán trước. Tôi xin mượn những vần thơ của Ngu Yên để cùng cảm nhận những bước cuối của đường đời khi “thương nhớ nào, thời gian nào, c̣n lại cho nhau.”
Rồi buồn phiền có ai an ủi
Lúc đau ḷng có ai cầm tay
Khi ngă quỵ có ai cùng sầu qua đêm tối
Ngày đó
Sợ hăi tự hiểu ra niềm bất hạnh
T́nh yêu thật
Là ôm lửa trong tim
Khi cháy bập bùng là hạnh phúc
Rồi lụi tàn là ly tan
Bao ngày qua không một bóng trở về
Những kẻ yêu nhau
Sẽ phải xa nhau
Cánh cửa mở ra cơi khác
Ở cuối đường
Khi t́nh yêu vẫn c̣n ưu ái
Khi lửa thiêu đốt cháy xương người
Khi đất huyệt lấp dần kín mặt
Ai biết được đớn đau nào mai sẽ ra sau?
Chữ nghĩa nào, lời nói nào, khóc cho cạn.
Hiu quạnh nào, lặng lẽ nào, măi măi trong tim
Những kẻ yêu nhau,
Sẽ phải xa nhau
Cánh cửa mở ra cơi khác
Ở cuối đường
Khi t́nh yêu vẫn c̣n ưu ái
Khi lửa thiêu đốt cháy
Khi đất huyệt đào sâu, ai biết được đớn đau nào
Thương nhớ nào, thời gian nào, c̣n lại cho nhau.
Em yêu dấu, ngày hôm nay là sinh nhật của em.Tôi vội bước ra sân vườn trước nhà, nơi ánh sáng mặt trời vừa đủ làm ấm không gian, hái tặng em đóa hoa hồng thắm đỏ khi em c̣n lười biếng nằm ráng trên giường. Và không như một quân vương đ̣i xây lăng mộ chuẩn bị cho cái chết của ḿnh, tôi chỉ mong ước em và tôi sẽ được cùng “chết bên nhau thật là hồn nhiên”. Chết kiểu Lê Uyên Phương.
Ngày cuối cùng
Xin được sống gần nhau
Giờ cuối cùng
Xin được nắm tay nhau
Phút cuối cùng
Xin được hôn nhau
Giây cuối cùng
Xin được chết cùng nhau
Cám ơn Ngu Yên về ư thơ và t́nh thơ. Cám ơn Ngọc Phụng về tiếng đọc hát giản dị nhưng không vụng về, nhẹ nhàng trong buông thả và trong sáng trong t́nh ư.
Cám ơn đời đă cho chúng ta yêu nhau.
Cám ơn một ngày có nhau.
Xin mời các bạn hăy lắng nghe, vài lần, diễn khúc thi ca Chết Kiểu Lê Uyên Phương sau đây: http://www.youtube.com/channel/UCuE0Knsmw7Rbu1odEzWlKLw
Nhân đây, tôi cũng xin giới thiệu cùng các bạn Tập Thơ 2013 của Ngu Yên gởi tặng bạn bè năm châu bốn bể với lời tựa đơn giản: “Trong một chớp sáng băng ngang cuộc đời- Xin gởi tặng.” Băng ngang cuộc đời nơi mà: “Chân trời một đường cong-Đời người nhiều đường rối.”
Vĩnh Chánh
CA, 28 tháng 9, 2013
Tham Khảo:
http://vi.wikipedia.org/wiki/L%C3%AA_Uy%C3%AAn_Ph%C6%B0%C6%A1ng
