"Thôi đi, đừng vì đời sống quá dễ dàng mà quên đi tình tương thân, tương ái, quên đi nhu cầu cần có nhau." Câu viết nghe tựa như một thôi thúc, một giục giã, hay một lời tự nhủ trong lòng. Đúng vậy, quãng đường còn lại trước mắt sẽ ngắn dần. Thời gian qua đi không bao giờ trở lại. Xin hãy trân quý những gì ta đang có, trong đó có tình bạn.

Trân trọng kính mời quý vị đọc "Tạp Bút Đầu Năm" của anh Nguyễn Văn Thuận, YKH khoá 1. Thành thật cám ơn anh.

BBT

TẠP BÚT ĐẦU NĂM

1. CE N’EST QU’UN AU REVOIR

Ta nhớ người xa cách núi sông

Người xa xôi quá nhớ ta không

….Đường đi không gió lòng sao lạnh

… Ta nhớ, nhớ người, nhớ xót xa

Tôi quả tình không còn nhớ tên tác giả mấy câu thơ hay lời nhạc rời rạc, chắp nối đó,  nhưng từ lâu cái ý thơ và âm điệu nhiều lúc cứ trở lại trong tôi như một ám ảnh vướng mắc tự sâu kín mỗi lần ngày cũ, bóng dáng bè bạn một thuở tìm về.

Hàng năm, từ sau cuộc di tản ‘75, tháng Mùa Vọng trước giáng sinh, và tháng chạp âm lịch , với tôi là tháng giành cho bạn bè. Tôi thường ngồi lặng, mỗi lúc có chút rỗi rảnh, nghĩ đến, hình dung lại từng khuôn mặt bè bạn, từng nét thân quen, từng kỹ niệm, cảnh sống gia đình,…Rồi viết cho bạn một tấm thiệp mừng chúc giáng sinh và năm mới. Nghĩ đến thì nhiều. Nhưng viết không nhiều. Một vài hàng. Có khi chỉ dăm ba chữ, gói trọn tình tôi. Gởi đến bạn, để chỉ nhắc nhở tui còn đây, bạn còn đó không?

Cứ vậy, năm này qua năm khác, tôi nối kết lại được bạn bè, bà con gần xa.  Tôi vốn nhiều bạn, vì thời trẻ đi nhiều, giao tiếp nhiều, lang bạt kỳ hồ, và có lúc sinh hoạt trong nhiều lãnh vực khác nhau. Ở lúc cao điểm, sổ địa chỉ của tôi có đến cả năm trăm người. Vào mùa giáng sinh, hay tết, tôi ngồi xuống, lịm người nhớ. Lòng tôi tràn ngập niềm vui, và có khi cũng là nỗi ân hận, trong nỗi nhớ. Ân hận về những điều không trọn. Và đó là một phần trong cách sống cho riêng tôi, niềm vui của riêng tôi, lặng lẽ, kín đáo, không mong cầu đáp ứng. Ba mươi tám năm như vậy, trôi qua, cùng hơn nửa phần đời.

Về sau, mỗi năm số thiệp gởi ít dần lại. Phần vì trong cuốn sổ ghi tên bạn, những giòng chữ đỏ ghi bên cạnh, deceased, décédé le...càng lúc càng nhiều hơn. Bạn cũ bỏ đi lần hồi, bạn mới không có, và cái quy luật thời gian không chừa một ai. Phần khác, bỏ ra ngoài những trắc trở thường tình như thất lạc địa chỉ, đau ốm,...thì cái trò chơi đi tìm lại quá khứ hàng năm, năm này qua năm khác, nhiều khi cũng là một nhàm chán, không phải cho tôi, nhưng cho một số người không thích cuộc chơi. Một số thôi. Tình thân, tình thương, nổi nhớ,... tự nó nhiều khi cũng đã là một nhàm chán. Và mọi cố gắng hâm nóng tình cảm cũng dễ gây mệt mõi. Ở tuổi nào, hoàn cảnh nào cũng vậy, có mới, có lạ mới làm sống đam mê. Biết vậy, mà không làm khác được. Mỗi người có cách sống , cách vui riêng. Lại nữa, tuổi càng cao, càng khó bỏ thói quen. Vợ tôi, mỗi lần tết nhất, cứ thấy tôi ngồi lặng bên bàn viết, lại đi vào, đi ra, ngâm nga kinh kệ, “ anh nhớ người, người có nhớ anh không,…” nhưng riết rồi, bả cũng vui với tôi trong cái trò chơi lẫm cẩm tình cảm. Cứ vậy, vào đêm Saint Sylvestre, hay đêm giao thừa, hai đứa lại ngồi xuống bên nhau trước lò sưởi, chờ count down, cùng đọc thư bạn. Chúng tôi không phân loại thư bạn, mà đọc thư bạn đàng sau những giòng chữ. Chúng tôi cùng có những cảm nhận trong im lặng. Chỉ nhìn qua cách trả lời, qua nét bút, chữ viết, hầu như đã có một thoáng nhìn khá đúng về tình trạng sức khỏe, gia đình, hay một chút xao động tâm tình trong bạn. Và quả là một thú vuị khi hai vợ chồng cùng bắt gặp ở nhau một sự đồng cảm, đồng tình nào đó. Cứ vậy, bạn trở về, không hình, không bóng, mà như kề bên.

Không phải thư nào cũng chan chứa, cũng đầy ắp, nhưng thư nào cũng cho chúng tôi niềm vui. Một nét bút thôi cũng đủ. Niềm vui lớn nhất là được biết bạn còn đó, dầu xa, dầu gần, đâu đó như còn được nghe tiếng thở của nhau. Bị ngăn cách trong cái đất nước lớn rộng này, cơ hội đến với nhau không nhiều. Có những người, cùng trong một vùng đất nước, mà gần bốn mươi năm rồi cái hẹn gặp vẫn còn là mong ước. Có những người bệnh cũ, vết mỗ trên da thịt đã mờ hẵn đi mà vẫn hàng năm gởi đến cho ít hàng cảm ơn. Tin qua, tin lại, đời vui hơn khi biết còn có nhau. Mỗi người, mỗi năm một lần, gởi cho chúng tôi một chút ân tình. Và như vậy, năm nào chúng tôi cũng nhận được quà của bạn, chút quà quý nhất. Xin cho chúng tôi được ghi nhận những ân tình.

2- Không đến, không đi

" No coming, no going,
    No after, no before,
    I hold you close to me,
    I release you to be free.  
    Because I am in you
    And you are in me "

Trần Thị Lục Hà “ ngàn xưa mây bạc vẫn thong dong...”
(Nguyên Nghĩa, bác sĩ Trần Đoàn, trong bài ai điếu tưởng niệm chị Hà Thanh ngày 01-14-1914))

Năm nay, Quý Tỵ, năm tuổi của vợ tôi, cũng còn mấy tuần nữa mới qua năm mới Giáp Ngọ. Đầu năm, Bả nói “ năm nay độc lắm nghe”. Nói sao, tôi nghe vậy, không mấy để ý. Vợ tôi cũng không phải là người bị ám ảnh bởi mấy cái chuyện tử vi, đẩu số, nhưng vẫn có thói quen nhìn ngày tháng với chút niềm vui, hay chút lo sợ. Bả nói “ có tin, có lành.” Trong cuộc sống, để ý về những vần xoay của đất trời, vũ trụ, cũng là một cách thêm gia vị cho cuộc đời, cũng là một thái độ tạ ơn đời, không dững dưng với đời, làm ngày tháng thêm ý nhị. Không ngờ thầy bói đoán mò mà lại trúng. Năm này quả là năm thật độc. Từ đầu năm cho đến gần cuối năm, bao nhiêu người quen thân ra đi. Cuốn sổ đỏ của tôi hầu như tuần nào cũng ghi thêm một người nằm xuống. Cho đến nay, chưa hết năm mà đã có đến 47 người xóa sổ trần gian. Đó là chỉ kể, chỉ ghi lại những người thật thân, thật gần. Đã đành có sinh thì có tử, có ở thì có về. Nhưng không hẹn mà người quen, kẻ biết, thân sơ cứ bỏ mà đi nhiều quá, dồn dập quá khiến tôi cũng xuống tinh thần. Năm vừa qua, phải nói là năm nhiều tang tóc nhất, đối với chúng tôi, trong suốt gần bốn mươi năm lưu xứ. Chuyện chi tới thì phải tới. Lứa chúng tôi, mỗi năm qua, lại gần thêm chặng cuối cuộc đời. Cho nên, từ mấy năm nay, trong những thư từ chúc Tết bè bạn, tôi không còn có nghĩ đến chuyện chúc giàu, chúc sang, chúc hạnh phúc, chúc khỏe mạnh, chúc cho qua chuyện... mà chỉ còn xin cho nhau bằng an, để được còn có nhau. Câu chúc...” xin cho được còn có nhau” trở thành câu chúc chân thành nhất của tôi. Chúc cho người, mong cho mình, để quanh ta còn có nhau, dầu có nhau cũng chỉ như một vết mây chiều. Đến một lúc nào đó...rồi cũng thấy được cái chuyện đi, ở như một đương nhiên., không mong cầu mà được, không cưỡng cầu mà yên. Cuối cùng thì cái chết cũng là một ân huệ tốt nhất, nhân đạo nhất, một ân sủng của đời. Có chi mà phải bận lòng.

Cuối năm, Việt Dũng chết. Việt Dũng là một tên tuổi lớn, mất đi gây xúc động mạnh, tuy biết Việt Dũng thể chất không được tốt, có nhiều vấn đề về sức khỏe.

Từ nhiều năm, chúng tôi ở Houston có thói quen ngày đầu năm, họp nhau ở nhà chị Quế Hương để kỵ anh bác sĩ Nam Anh, cũng mất vào một tối đầu năm, nhiều năm trước. Năm nay, vừa đi kỵ về, lại được tin Hà Thanh mất. Hà Thanh bệnh từ mấy năm, chuyện đi ở đã được nói đến nhiều lần. Nhưng tin đến cũng buồn. Buồn đến lặng người. Rồi còn ai nữa. Cuộc sống ngày càng nghèo thêm vì những chuyến đi. Nhìn quanh còn ai, đếm thiếu những ai? Người đi, yên phận ra đi, không vui, không buồn, không lo nghĩ. Nhưng mỗi người đi đều mang theo một phần đời ta, mang theo vĩnh viễn, và ta mất đi một phần đời ta, mất vĩnh viễn. Cuộc sống cứ vậy mà mỗi ngày ngày một xác xơ, rách nát, cô quạnh. Cuối cùng nhìn quanh còn ai, còn chi. Cho nên cái chuyện đi ở không phải là chuyện của người đi, mà là chuyện của những người ở lại, còn ở lại.

Được tin chị Hà mất, tôi có thư gởi các anh chị và các em trong nhà:

… Tôi biết chị Hà không được khỏe vài năm trở lại đây, và mỗi khi có dịp thường hỏi thăm sức khỏe của chị qua những người thân quen. Mấy tháng trước, Đoàn cho biết sức khỏe của chị khá. Hôm tháng 9, gặp Thúy Vy cũng nói vậy. Nhưng tôi vẫn nghĩ bệnh đó, tuổi đó, khó biết bệnh trở khi nào. Mấy lần về miền đông, muốn ghé thăm chị, đều không thực hiện được.

Tin chị đi, cũng làm tôi choáng váng, dẫu biết từ lâu thân, tâm chị đã an, chuyện đi ở coi nhẹ. Nhưng mất đi một người quen, một người bạn, vẫn là một nỗi đau. Tôi không về viếng tang chị. Xin quý anh chị, và các em thắp dùm cho tôi một nén nhang trước hương linh người quá vãng, và cho chúng tôi chung lời nguyện xin cho chị được mọi bằng an trong cõi vĩnh hằng.

Đoàn viết:

Chị Hả Thanh thương mến,
Khi nghe bệnh của Chị trở nặng, chúng em từ VA lên thăm Chị vào đầu tháng10,2013- Dù
thân xác có phần ốm yểu hơn, Chị vẫn an nhiên tự tại ngâm nga:
" Đến tuổi nảy không đau mới lạ
Chuyện ốm đau là chuyện bình thường,
Chỉ cầu xin Phật độ trời thương,
Đau nhè nhẹ tai ương đừng vướng"
Chị cầu xin đau nhè nhẹ đê Chị còn có thể ngổi yên công phu kinh kệ và thiền định đều đặng.
Chị đã quán chiếu thâm sâu ngũ uẩn giai không - duyên hợp giả có -không đển không đi - như là Ông Cấp Cô Độc ở thời Đức Phật còn tại thế - được Ngải Xá Lợi Phất và Anan đến thăm viếng khi Ông ngã bệnh.
Chị đọc nằm lòng cho chúng em nghe bài kệ Vô Thường mà Chị quán chiếu hàng ngày :" Tử sinh là trò chơi cút bắt."
Rồi Chị em chúng mình cùng tâm đắc đọc kệ:
" Thân này không phải là tôi. Tôi không kẹt vào cái thân ấy. Tôi là sự sống thênh thang. Tôi chưa bao giờ từng sinh cũng như chưa bao giờ từng diệt. Nhìn kia bể rộng trời cao, muôn ngàn tinh tú lao xao - tất cả đều biểu hiện tôi từ nguồn linh tâm thức. Từ muôn đời tôi vẫn tự do. Tử sinh là cửa ngõ ra vào, tử sinh lả trò chơi cút bắt. Hảy cười cùng tôi, hảy nắm tay tôi, hảy vẩy tay chảo. Để rồi tức thì gặp lại - gặp lại hôm nay- gặp lại ngày mai.
Chúng ta đang gặp nhau ở suối nguồn,
Chúng ta sẽ gặp nhau tửng phút giây từ muôn ngàn nẽo sống."
….

Con chim Kalăng Tần Già đã ngừng ca hát để về yên nghĩ trong cõi tâm của Phật. Tôi nhớ đến chị của một thời xa lắm. Chị hay cười, có khi là cái cười bất chợt ngay giữa khi đang hát trực tiếp. Tôi nhớ chị hát bài Khúc nhạc ly hương của Lâm Tuyền , …yêu đương say đắm mà chi, Xa xôi đem thú biệt ly, Sầu nhớ đau thương làm chi,…và chị bị Bà Hiệu trưởng – hình như là Bà Tuần Chi- gọi vào la vì tính lãng mạn của bài ca không thích hợp với cái tuổi 16 của chị. Ngày nào, như chỉ mới hôm qua…Chị Lục Hà của một thời nhỏ dại, vô tư, và vẫn vậy khi nằm xuống. Mới đó, mà nay chị đã về nhà bình yên, còn chúng tôi còn đứng chờ tàu nơi sân ga. Tôi mừng cho chị.

Chị Hà, xin chị yên nghỉ.

3-Auld Lang Syne, ce n’est qu’un au revoir

Times gone by.

Đầu năm mới, anh Đ.H., chuyển lên mạng bài viết Auld Lang Syne, Giai thoại về khúc nhạc giao thừa. Mười chin năm trước, khi còn viết bài cho một đài phát thanh địa phương, tôi cũng có một bài biên khảo dài về khúc hát này. Bài viết đó không còn trong hộc lưu trử, nhưng tôi vẫn nhớ những suy nghĩ của tôi cũng có nhiều phần giống vậy. Tại sao và tại sao? Tại sao bài ca được hát lên lúc vui cũng như lúc buồn, lúc hội ngộ cũng như lúc phân ly. Tại sao cùng một âm điệu mà có khi hát lên nghe sao hớn hở, ngập tràn hy vọng; khi khác lại buồn thảm, thê lương đến vậy. Tại sao một bài hát đơn giản như vậy lại được phổ biến rộng lớn, và được chấp nhận bởi hàng tỷ người trên thế giới?

Đang viết về chuyện chị Hà Thanh, và những người bạn vừa nằm xuống, đang nghĩ về những lời chúc tốt nhất, đang nhớ về bè bạn, tôi trực nhớ đến bài hát, bài hát năm xưa nào, Choral des adieux:

Ce n'est qu'un au revoir, mes frères,
Ce n'est qu'un au revoir!
Oui, nous nous reverrons, mes frères,
Ce n'est qu'un au revoir.

Tôi không nhớ biết hát bài này từ lúc nào, có lẽ từ lúc còn nhỏ lắm, cứ mỗi độ đi colonie de vacances lại được các chị lớn dạy cho, và mỗi lần chia tay lại cầm tay nhau hát khúc tạm biệt, hát trong niềm vui, hát trong trông chờ, vì ngày đó chưa biết khóc vì buồn, chưa biết chia ly. Tôi chưa bao giờ biết hát bài này bằng tiếng Việt, ngoài mấy câu đùa chơi, ò e, con ve đánh đu, thằng cu đái dầm, thò lò bắn súng… Nhưng cái âm điệu của bài ca cứ ở mãi trong tôi, và hình như cho mãi đến bây giờ, khi đã có phần nào hiểu được thế nào là hội ngộ, thế nào là ly biệt, thế nào là tình thương, là nỗi nhớ,..,đến gần trọn đời, mới hiểu được một bài ca thuở ấu thơ. Vì trong hội ngộ đã có phần ly biệt, trong tiếng cười đã có những giọt nước mắt, trong hy vọng đã có điều buồn chán, vì, vì, vì…hai cái khía cạnh của cuộc sống, của cuộc đời cũng chỉ là một, cứ chen xĩa vào nhau. Cái chen xĩa này được phủ che bằng một bề ngoài trang trọng, tha thiết, bi hùng, vừa hứng khởi, vừa thương đau. Auld Lang Syne, là một thực tế.

Faut-il nous quitter sans espoir
Sans espoir de retour
Faut-il nous quitter sans espoir
De nous revoir un jour ?

…

Ờ thôi, người đi trước cứ yên lòng mà đi. Tất cả chỉ là một cuộc tạm biệt thôi mà.

Les vieux amis du temps passé,
Se sont-ils oubliés ?
Alors que nos coeurs ont gardé
L'amour du temps passé ?

…..

Biết vậy. Cho nên, mong cho được còn có nhau. Ngày nào còn có nhau, sống một chút cho nhau, cho nhau chút tình, nương nhau, để khi gặp lại, trong chốn mung lung, còn tìm lại được nhau. Thôi, đừng vì đời sống quá dễ dàng mà quên tình tương thân, tương ái, quên đi nhu cầu cần có nhau. Đừng vì những thành công trong cuộc sống mà hãnh tiến nghĩ mình đang thay thiên chúa trong vai trò phán định. Mong lắm thay.

4-Một chuyến đi biển

Tôi đau trong ba năm. Không giao tiếp nhiều, không đi ra ngoài, không viết lách trong thời gian đó. Vừa khỏe khỏe, bạn rũ đi, đi liền. Chúng tôi cùng các bạn làm một chuyến hải trình. Sợ không còn thói quen uống rượu chút ít, cờ bạc chút ít,…như thời còn khỏe, tôi mang theo một cái lap top và cuốn truyện Chú Tư Cầu. Tôi viết bài này, viết xong trong chuyến đi. Đọc Chú Tư Cầu, cuốn truyện đọc trên năm mươi năm trước, thời còn đăng feuilleton trên nhật báo, thấy vẫn hay hay. Cảm ơn các anh, chị. Cảm ơn Chú Tư Cầu đã giúp trả lại cho tôi thói quen viết và đọc.

Từ Nguyên Nguyễn Văn Thuận.

01-21-2014

Mục Lục 99Độ Trang Nhà YKHHN