Theo mẹ đến trường
« Long ơi, Long»,
tiếng Mạ kêu trong nhà, ḿnh vội bỏ mấy v́ên bi
vô bọc để chạy vô nhà. Trên sập mà Chú thường
ngồi có cái mâm đồng với vài chén chè và vài dĩa
xôi. Trong nhà các anh chị lớn đều gọi ba mẹ
ḿnh là Chú Thím, riêng ḿnh cứng đầu không chịu gọi
mẹ bằng Thím mà là bằng tiếng Mạ, không biết
v́ sao? Có lẽ cũng không có ǵ trầm trọng nên Mệ Nội
và Chú Mạ cũng để vậy mà không nói chi hết.
Cũng có thể Chú Mạ thương ḿnh là đứa con
trai nhỏ nhất nhà chăng?
Chú ngồi trên ghế bên cạnh sập, Mạ th́ ngồi trên dường bên cạnh nói với qua, « con ăn chén chè đi rồi sửa soạn ngày mai đi học, đă lớn rồi đó ». Chú là người khai tâm cho ḿnh, chỉ nh́n ḿnh mà không nói, tính ông như vậy, thương yêu con nhưng ít lộ ra ngoài, ánh mắt luôn luôn nghiêm nhưng từ ái. À th́ ra Mạ đă cúng ông bà, chắc là xin cho ḿnh khoẻ mạnh và siêng năng học hành đây!
Như vậy là xong, từ đây ḿnh sẽ hai buổi đến trường, chỉ ngày thứ bảy là học buổi sáng mà thôi. Hết có quanh quẩn bên Mạ hay lẻo đẻo theo anh Ngưu đi chơi, đánh bi, đánh bóng. « Muốn chơi cũng phài đợi ngày nghỉ chứ không phải chơi khi nào cũng được », lời Mạ văng vẳng bên tai.
Mặt trời đă
lên cao, ánh nắng đă xuyên qua hàng tre dày đặc trước
sân nhà, tiếng chim hót gọi nhau đi t́m mồi đă hết
từ lâu. Sau khi đă ăn xong chén cơm chiên mà Mạ
đă chiên riêng với dầu không có hành tỏi trước
khi chiên cơm với hành tỏi cho că nhà. Cũng nói qua cái sự
rắc rối này, bởi v́ cứ mỗi lần Mạ
quên không chiên cơm riêng cho ḿnh là thấy ḿnh phụng phịu
không ăn do có mùi hành tỏi. Ḿnh cũng c̣n một tật
xấu nữa là không chịu ăn cá, Mạ cũng đă
ch́u ḿnh như vậy là quá sức rồi. Tay cắp cặp
tay cầm b́nh mực, chân đi guốc mới màu xanh da trời,
ḿnh cũng không biết v́ sao Mạ mua cho ḿnh đôi guốc
mới dù trước đó ḿnh đă có đôi sandale. Hai vật
của ngày đầu đi học mà ḿnh c̣n nhớ như
in vào trong đầu là đôi guốc này và cái áo chemise trắng.
Đôi guốc ḿnh nhớ v́ nó có màu mà ḿnh thích, một màu
xanh da trời bóng láng như gương, thứ nữa là
nó gây khó khăn cho ḿnh khi chơi đuổi bắt với
các bạn, mỗi lần bị tụi nó rượt là lo
xách lên mà chạy nếu không th́ chạy như rùa c̣n khỉ
chi nữa mà rượt nhau. Tấm áo trắng ḿnh cũng
nhớ v́ Mạ dặn là coi chừng đừng để
mực dính vô th́ rất khó giặt.
Vậy là tươm tất rồi đó, ḿnh theo chân Mạ để đi đến trường. Anh Ngưu đă đi trước, năm này anh lên lớp tư, hơn ḿnh 1 lớp. Giàu, thằng bạn nối khố của ḿnh đă đ́ trước vài bước, hắn đang gọi thằng Mác bên kia đường. Ḿnh và Mạ chen chân với nhóm người gánh gồng ra chợ An Cựu. Sáng nay con đường ra chợ tấp nập hơn mọi ngày. Qua khỏi ga xe lửa An Cựu th́ thoáng thấy Châu và Chúng đi trước. Hồi trống của trường văng vẳng nỗi lên thúc dục mọi người bước nhanh, ngày đó nhà cửa thưa thớt, xe cộ rất ít nên tiếng trống vang xa. Ra đến ngă ba của quốc lộ 1 và đường Ngự B́nh là đă thấy dốc cầu An Cựu xa xa.
Thường ngày nếu có dịp đi chơi với Mạ th́ ḿnh chỉ Đông chỉ Tây hỏi này hỏi nọ liên miên, ngày hôm nay coi bộ lo âu trong ḷng nên ḿnh nín thinh, tay th́ cứ muốn t́m tay Mạ nhưng không được v́ c̣n cập vở và b́nh mực, bước theo bên cạnh Mạ và cũng chẳng buồn gọi những đứa bạn khác, bản tính nhút nhác của ḿnh lại nỗi lên rồi đây.
Xuống bên kia dốc cầu
An Cựu, về phía chợ, sau khi vượt qua ḍng sông nhỏ
« nắng đục, mưa trong ». Ḍng sông mà suốt
mấy năm tiểu học ḿnh phải đi qua và dong duổi,
dọc theo để đi đến trường. Ḍng
sông thân yêu và hiền hoà này đến bây giờ nó c̣n gợi
cho ḿnh biết bao nhiêu kỷ niệm êm đềm của
những ngày thơ ấu. Dưới sông tấp nập
ghe thuyền đem hàng hóa và khách hàng lên chợ, tiếng người
mua bán ồn ào nhưng không che lấp được những
hồi trống tựu trường.
Cổng sân trường đă mỡ rộng, phụ huynh và con em đă lần lượt bước vô sân trường. Lẻo đẻo theo Mạ tới nơi tụ tập để được gọi tên vào lớp 5A hay lớp 5B, Lớp A th́ có cả trai lẫn gái c̣n lớp B th́ chỉ có quí vị con trai mà thôi. Ḿnh được xếp vào lớp 5B của cô Thuận. H́nh ảnh của cô chỉ c̣n lại trong trí ức ḿnh thật ít, cô mặc chiếc áo dài nhiều bông hơi xanh th́ phải, ḿnh không chắc lắm, cô đổi sang trường khác vào năm sau, sau khi đă dạy tụi ḿnh ở lớp 5B. Có lẽ v́ vậy mà h́nh ảnh của cô chóng phai do ḿnh không có nh́n thấy cô nhiều năm sau đó.
Đứng xếp hàng trước cửa lớp để chuần bị đi vô. Bây giờ Mạ mới dặn, « con vô học nghe, Mạ về, tan học th́ theo anh Ngưu mà về ». Ḿnh dơi mắt theo Mạ cho đến khị Mạ khuất sau cổng trường. Tạm thời quên Mạ để lắng nghe cô Thuận dặn ḍ vài lời trước khi vào lớp. Mọi người lần lược bước vào lớp, nh́n ra phía cổng trường th́ vẫn c̣n thấy tà áo dài đen của Mạ thấp thoáng sau hàng chè tàu trước trường, đang đứng nh́n theo bước chân của con trai, chắc để yên tâm là con đă vào lớp trước khi về nhà.
Ngày tựu trường đầu đời, trong kư ức của con là như vậy đó Mạ ơi !, ḷng thương con của Mạ vô bờ bến đă thể hiện qua những cử chỉ hằng ngày mà con có để ư đến đâu ! Hôm nay ngày Vu Lan, vợ con, đang đọc kinh Vu Lan với những đồng hương trong vùng để nhớ đến công ơn của những người mẹ, c̣n con th́ ngồi đây nhớ Mạ, nhớ da diếc. Con viết lại một chút kỷ miệm của những ngày bé bỏng theo chân Mạ đến trường để vừa nhớ vừa tiếc. Ước ǵ được nh́n Mạ một lần nữa, một lần nữa mà thôi !
Cuộc đời dâu bể,
nổi trôi, quyết định bước chân ra đi không
ngờ là lần vĩnh biệt, ngày con có thể trở lại
được nơi chôn nhau cắt rốn th́ căn nhà của
ḿnh vẫn c̣n đây, lối xưa có thay đổi nhưng
vẫn chưa xóa hết kỷ niệm , chỉ không c̣n thấy
Mạ ngồi trên ngưỡng cửa để trông các
con về. Trễ quá rồi !
Khói hương quyện trong nắng, quá khứ của một đời người như khói mây không ngừng ập đến, bên nấm mồ của Mạ, đôi ḍng nước mắt không ngừng chảy. Con về đây Mạ ơi ! Thương Mạ khôn cùng.
Nguyễn Văn Long