Ngày hôm qua, tôi nhận được một package lớn do gia đình cố GS. Viện Trưởng Viện ĐH Huế Lê Thanh Minh Châu gởi, trong đó gồm rất nhiều tài liệu xưa, vô cùng quý báu, liên quan đến cả 2 trường YKH và YK Saigon. Như danh sách toàn bộ các bác sĩ VNCH tốt nghiệp trước 1975 của AMA, danh sách các bác sĩ VN định cư sau 1975 tại Mỹ, Canada, Úc, Âu Châu.. danh sách các các bác sĩ được AMA cấp lại chứng thư, giấy giới thiệu.. và ngay cả danh sách tên, phân loại các luận án TS YK Quốc Gia của các bác sĩ Huế (từ 1967-1972) và của Saigon (từ 1971-1972... Một kho tàng vô giá để bất cứ người có đầu óc khảo sát sẽ tìm hiểu và trân trọng sự giúp đở ban đầu của các cơ quan American Medical Association, Canadian Medical Association...mà nhờ đó hàng ngàn bác sĩ Việt Nam tỵ nạn chúng ta tốt nghiệp trước 1975 đã trở lại hành nghề.

Trong chiều hướng nói trên, BBT YKH Hải Ngoại xin mời quý ACE đọc "Viết Trước Khi Quên", một tài liệu biên soạn rất kỹ lưỡng của Bs. Nông Thế Anh, về giáo dục YK Saigon, sự liên hệ giữa YK Saigon và cơ quan AMA, các giúp đở thiết thực của AMA tại VN, như xây dựng cơ sở, gởi các GS YK Hoa Kỳ sang dạy/ làm việc tại Saigon, chương trình du học cho các bs. ĐH YK Saigon- mà trong đó ĐH YK Huế có được 4 bs. là Bs Nguyễn Tinh Châu (Berkeley), Tôn Thất Chiểu, Huỳnh Kim Giám và Hồ Chung Tú - chương trình huấn luyện thi chứng chỉ ECFMG, FLEX cho các Bs. VN tỵ nạn, chương trình ôn học thi do chính Bs. Nông Thế Anh một mình đứng ra chủ trương, tại Trung Tâm Y tế San Bernardino mà cá nhân V. Chánh được bạn cùng lớp là Bs. Võ Văn Phác chở đến học 3-4 lần trong gần cuối năm 1980...

BBT chân thành cám ơn Bác Sĩ Nông Thế Anh về tài liệu quý báu này. Riêng cá nhân V. Chánh không thể quên cách giảng dạy dễ hiểu, lưu loát và đi thẳng vào trọng tâm của Bs. Anh, mà nhờ đó V. Chánh Passed kỳ thi FLEX ngay tháng Giêng 1981.

VIẾT TRƯỚC KHI QUÊN

Nông Thế Anh

Gần đây một số đồng nghiệp muốn biết thêm về tình trạng y sĩ Miền Nam Việt Nam sau ngày 30 tháng 4, 1975. Kẻ viết đọc lại hai bài viết về lịch sử của trường Đại Học Y Khoa Saigon. Bài 2 cũng có nhiều chi tiết như trong bài của GS Đào Hữu Anh, nhưng có thêm vài tin sau 1975 và một số hình ảnh NHƯNG KHÔNG CÓ TÊN TÁC GIẢ.

Bài viết này xin gửi đến quý độc giả vài chi tiết:

I/ AMA - VIETNAM MEDICAL EDUCATION PROJECT. Chương trình này rất lớn lao và bao gồm nhiều kế hoạch cho nhiều cơ quan giáo dục y tế tại Miền Nam. Tiếc thay tình trạng trong thời gian 1966-1975 không cho phép hoàn tất phần lớn của kế hoạch giáo dục này. Bài này chỉ viết về chương trình giáo dục y khoa cho trường Đại Học Y khoa Saigon mà thôi (AMA-USMSMEP, American Medical Association-University of Saigon Medical School Medical Education Project.). AMA-USMSMEP chỉ dùng trong bài này thôi.
II/ CHƯƠNG TRÌNH LUYỆN THI CHỨNG CHỈ ECFMG (Educational Commission for Foreign Medical Graduate) cho y sĩ Việt Nam tỵ nạn.  1976 Oklahoma City, OK
III/ CHƯƠNG TRÌNH LUYỆN THI FLEX (Federal Licensing Examination). Về sau, FLEX đổi thành USMLE United States Medical Licensing Examination.

IV/ CHƯƠNG TRìNH HỌC ÔN THI Chứng Chỉ ECFMG / FLEX tại San Bernardino County Medical Center (SBCMC), tại San Bernardino, CA, 1980.

V/ CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN BỊ VÀO LÀM VIỆC Tại BV Mỹ (Externship) SBCMC 1989.

***

I / AMA-VIETNAM MEDICAL EDUCATION PROJECT

Phần này chỉ ghi nhận một số dự kiện thôi.
1. a HỔ TRỢ CỦA CHÍNH PHỦ MỸ

        Mặc dù Hoa Kỳ đã cung cấp viện trợ cho Việt Nam từ năm 1950 nhưng mãi đến 1956 Cơ Quan Hợp Tác Quốc Tế (International Cooperation Administration ICA), tiền thân của Cơ Quan Phát Triển Quốc Tế (USAID United States Agency for International Development) mới bắt đầu quan tâm đến giáo dục y tế. Đến năm 1959, phái đoàn Hoa Kỳ tại Sagion của ICA đã cam kết xây dựng một Trung Tâm Giáo Dục Y Khoa bao gồm một bệnh viện giảng dạy 500 giường. Dự án này nhằm "phát triển các cơ sở và các cơ sở hạ tầng đầy đủ để giáo dục và đào tạo nhân viên y tế, điều dưỡng và các dịch vụ y tế liên quan" và cung cấp sở vật chất khoa học cơ bản của Khoa Y. Các kế hoạch kiến trúc được phát triển sau môt thời gian trì hoãn đáng kể, và công việc xây dựng cuối cùng bắt đầu vào năm 1963 với dự kiến hoàn thành vào năm 1965. Cũng vào năm 1965 chính phủ Việt Nam đã yêu cầu tái kích hoạt hỗ trợ trong lĩnh vực này.
        Theo kẻ viết, thời gian hoãn trì nói trên cũng dễ hiểu. Sau cuộc đảo chánh chính phủ Tổng Thống Ngô Đình Diệm vào ngày 1 tháng 11, 1963, tình trạng chính trị tại Miền Nam Việt Nam không đủ ổn định để thi hành một số kế hoạch quan trong và lớn lao cho hệ thống Y Tế nước nhà. Dù sao đi nữa, Trung Tâm

Giáo Dục Y khoa Saigon được hoàn tất và khánh thành vào năm 1966.

1. b HIỆP HỘI Y TẾ MỸ (3) AMA American Medical Association
       Chương trình GIÁO DỤC Y KHOA của USAID không được thành hình mặc dù đã gửi chuyên viên cố vẫn giáo dục y khoa sang Saigon để bàn luận và tiến hành chương trình. Lý do về sau được biết là Ban lãnh đạo của USAID về chương trình giáo dục đòi tìm và chọn MỘT ĐẠI HỌC tại Mỹ có một trường y khoa đủ sức để tổ chức, gửi nhân viên giảng huấn sang Việt Nam và đồng thời có đủ nhân lực để dìu dắt, dạy dỗ nhân viên giảng huấn của ĐHYK Saigon sang tu nghiệp tại Mỹ. Tám năm tìm tòi, thương thuyết không đi tới kết quả nào. Vào đầu thu 1965, USAID bổ nhiệm Thiếu Tướng Không Quân James W. Humphreys Jr. MD làm Chủ tịch Ủy Ban của Chương trình giáo dục y khoa của USAID. Bác sĩ Humphreys có tiếng là người lãnh đạo giỏi, có nhiều kinh nghiệm về hành chánh và đồng thời có nhiều liên hệ với tòa Bạch Ốc thời đó. Ông khuyến nghị hoàn thành xây cất Trung Tâm Giáo Dục Y khoa cho Trường y Khoa Đại Học Saigon. Ông bổ nhiệm Bác sĩ Lawrence L. Pratt làm Cố Vấn Giáo Dục Y Tế cho USAID.  BS Pratt, một Y sĩ giải phẫu lồng ngực, là người kiên trì, có óc sáng tạo và tài "ngoại giao khéo léo". Ông làm liền 3 chuyện:

1) Thay vì tìm MỘT trường y khoa Mỹ lo cho tất cả các khu y khoa của trường Y Khoa Đại Học Saigon (TYKDHSG), ông đề nghì tìm sự hỗ trợ các khu y hoc (Clinical departments) của MỘT SỐ TRƯỜNG Y KHOA của Mỹ Quốc. (Ví dụ như KHU NGOẠI KHOA của Trường Y Đại Học Pittsburgh thiết lâp mối quan hệ với Khu Ngoại Khoa của TĐHYKSG)

2) Ông xin gặp Giáo sư Trần Ngọc Ninh, lúc đó là Bộ Trưởng Bộ Giáo Dục và Giáo Sư Phạm Biểu Tâm, Khoa Trưởng của TĐHYKSG để trình bày và thảo luận về dự định của USAID

3) Ông hiểu rõ vấn đề tìm trường y khoa Mỹ ủng hộ chương trình Việt Nam Medical Education Project rất khó. Do đó ông đi thẳng con đường "Y SĨ NÓI CHUYỆN VỚI Y SĨ " và thành công, được sự ủng hộ của AMA (Ban lãnh đạo của AMA - Chicago, và của BS Norman W. Hoover của Mayo Clinic tại Rochester, Minnesota). Đây là một "tuyệt chiêu" của BS Pratt. Chương trình Giáo dục Y khoa của USAID cho TĐHYKSG được thành hình. Nhân vật chính và rất quan trọng của phía AMA là Tiến Sĩ Ira Singer, Giám đốc cho chương trình từ năm 1966 - 1975. TS Singer về sau là Trưởng Bộ của AMA cho chương trình tại Việt Nam từ 1974 tới 1975.  

1. c. CHƯƠNG TRÌNH NỘI KHOA tại Oklahoma City
        APPENDIX A của sách AMA ghi lại những nhân viên của những đại học MỸ và của Đại Học Y khoa Saigon đã sang Việt Nam hay qua Mỹ trong thời kỳ 1966-1975. Mỗi phân khoa của ĐHYKSG đã gửi nhân viên giảng huấn sang Mỹ quan sát hay tu nghiệp.  Kinh nghiệm của mọi người của mọi Khu khác nhau. Hy vọng độc giả có thì giờ coi kỹ Appendix này.
         Trong đoạn viết này, chắc cũng nên viết vài hàng về CHỮ FELLOWSHIP. Chữ này trong môi trường hàn lâm có nhiều nghĩa. Trong AMAVNMSP chữ này dùng để chỉ tất cả những người của AMAVNMSP đã sang Mỹ lúc đó. Nhưng sự thực là có vị sang để QUAN SÁT KHÍA CẠNH TỔ CHỨC của nền Giáo Dục Y khoa tại Mỹ. Một số y sĩ sang Mỹ để học thêm, trau dồi thêm kiến thức y khoa của chuyên môn mình. Họ có thể không nhúng tay vào thực hành mà chỉ ghi nhận, quan sát thôi nhưng một số khác là phải nhúng tay vào săn sóc bệnh nhận. Dưới đây xin ghi lại phần Nội Khoa:  
        -  Tháng 2, Năm 1972, Khu Nội Khoa gửi 3 nhân viên giảng huấn thuộc cấp Giảng nghiệm viên (qua kỳ thi tuyển) : Nông Thế Anh (GS Trần Lữ Y của Bệnh Viện Nguyễn Văn Học), Trần Quang Mỹ  (GS Lê Xuân  Chất, Chợ Rẫy) Đào Thế Xương (GS Lê Xuân Chất) sang Oklahoma. Lúc đó nếu người viết không lầm thì GS Nguyễn Ngoc Huy lên làm Viện Trượng Viện Đại Học Saigon.
       -  Tháng 10, 1972, Bùi Ngọc Điệp (GS Lê Xuân Chất) và Hồ Đắc Đằng (GS Trần Lữ Y, BV NVH) gia nhập trở thành Nhóm Năm Người mà BS Norman W. Hoover, trưởng bộ của AMA tại Việt Nam, đặt ra tên THE SAIGON FIVE.
      -  Trước khi rời Việt Nam sang Mỹ, GS Trần Lữ Y và  BS Hoover trong buổi họp riêng với kẻ viết có nói rõ vài điểm sau đây : (1) Các anh được gửi đi sau khi đã qua một kỳ thi tuyển (2) Các anh đã có sẵn chứng chỉ ECFMG  (3) Trường YKSG Saigon tin tưởng là quý anh sẽ trở về để phục vụ nước nhà.(4) Chúng tôi cũng hiểu gia cảnh của quý vị nhưng hy vọng các anh sẽ ở lại OK City ít nhất hai năm.
     -  Tháng 4, 1974, thêm hai GNV sang OK: Nguyễn Thị Nhơn (Giáo Sư Nguyễn Ngọc Huy, Chợ Rẫy. Trưởng Khu thay đổi mỗi hai năm thì phải) và Trần Quốc Toản (GS TLY, BV NVH). Sau đó thêm anh Nguyễn Ngọc Lĩnh (GS Trần Văn Bảng, Bệnh Viện Chợ Quán). BS Lĩnh mất vào khoảng cuối tháng 3 hay đầu tháng 4, 1975 vì biến chứng sau cuộc mổ tim tại Nhà Thương Cựu Quân Nhân Oklahoma. Được biết trước khi sang Mỹ, BS Nguyễn Thị Nhơn được học bổng 3 Năm NỘI KHOA của Mayo Clinic, Rochester, Minnesota do GS Joe Kiely (Mayo Clinic) dàn xếp. Nhưng chương trình của AMA không chấp nhận có hai trường Mỹ cho bất cứ chuyên khoa nào.
    -  Tại Oklahoma City, nhóm GNV Nội Khoa đòi hỏi được làm việc như tất cả các Y Sĩ Thường Trú của Trung Tâm Giáo Dục Y khoa. Trực tiếp săn sóc bệnh nhân và đọc sách báo và tập san YK để học hỏi thêm hầu mở rộng kiến thức y khoa tổng quát rất quan trọng trước khi về quê nhà phục vụ. Cũng nên nhắc lại là trước khi ra đi, những GNV này đã biết rằng trong những lớp dưới của họ đã có nhiều sinh viên học giỏi và trong quân đội cũng như trong cộng đồng dân y có rất nhiều vị đàn anh xuất sắc. Họ hy vọng ngày mai chiến tranh chấm dứt và một khi trở về sẽ được cơ hội làm việc cùng với quý vị giáo sư, đồng nghiệp đàn anh và đàn em để thành lập một Trung Tâm Giáo Dục Y khoa tân thời và hữu hiệu cho dân tộc Việt. Vào đầu năm 1975, còn lại 2 GNV (NTN và TQT) quyết định hoàn tất chương trình thường trú Nội Khoa để thi American Board of Internal Medicine. Trong khi đó, NTA đã làm xong 3 năm Nội Khoa và sau tháng 4, 1975 làm instructor in Medicine at OK. Sở dĩ NTA không về Việt Nam vào tháng 2, 1975 (02/1972-/02-1975) là vì kỳ thi American Board of Internal Medicine 1975 nằm vào tháng 6. AMAVNMSP cho phép ở lại tới tháng 6. Chương trình AMAVNMSP chính thức được USAID chấm dứt vào tháng 8, 1975.
     - Thêm hai điểm đáng ghi cho rõ:
a) Giáo Sư James Francis Hammarsten đã sang Việt Nam nhiều lần khảo cứu tình trạng giáo dục Y khoa trước khi nhận lời tham dự AMAVNMSP về khu nội khoa (Trường Y Oklahoma còn có hợp đồng với AMAVNMSP về Môn Parasitology, Community Medicine/Preventive Medicine và Public Health). Vào mùa xuân 1974, Bác sĩ Hammarsten sang thăm Việt Nam lần chót và có lên Dalat thăm và ở tại nhà của BS Nguyễn Thị Nhơn. Chuyến thăm này trở thành quan trọng cho Nhóm " Mít Nội Khoa" (MNK) đang tu nghiệp tại OK. Thật vậy, trước 1974, sự liên hệ giữa ông Trưởng Khu Nội Khoa OK và nhóm MNK không được thân mật lắm mặc dù các giáo chức, y sĩ thường trú, sinh viên y khoa của OK rất thân thiện với Nhóm “MNK”. Sau chuyến đi cuối cùng, BS Hammarsten trở thành khá thân thiện, nói chuyện nhiều hơn và dự ăn những bữa cơm Việt Nam do Chị Nhơn làm. Người viết cảm thấy đây cũng là cái duyên cho y sĩ Việt Nam Tỵ Nạn bởi vì chính BS Hammarsten có công lao lớn lập ra chương trình huấn luyện thi chứng chỉ ECFMG cho Y sĩ Tỵ Nạn Việt Nam (Vietnamese Refugees Physicians) tại Mỹ vào năm 1976. (xin xem 2.)
b) Nhóm MNK hết lòng tỏ ơn với AMA/USAID đã giúp kẻ viết rất nhiều để chuyển thi hài của anh LĨNH về Việt Nam an táng vào đầu tháng 4, 1975. Tháng TƯ ĐEN 1975 không bao giờ quên được. Mất nước mất bạn.

II/ CHƯƠNG TRÌNH HUẤN LUYỆN THI CHỨNG CHỈ ECFMG CHO Y SĨ TỴ NẠN VIỆT NAM tại OK (5, 6)
 Department of Health, Education, and Welfare Negotiated Contract November 20, 1975: PROPOSAL FOR Conducting Educational Commission for Foreign Medical Graduates (ECFMG) Review Course for Refugees From Indochina (Hammarsten, JF, Anh NT et al: An educational program for the Vietnamese emigre physicians. Transactions Amer Clin and Clim Assoc 88:197-210, 1976) (6))
(Oklahoma State Medical Association journal September 1978 Vo.71. Page 343-350) (7)

- Ngày 30 tháng 4, 1975, nhóm MNK (mít nội khoa) GNV (giảng nghiệm viên) chỉ còn 3 người, Nguyễn Thị Nhơn và Trần Quốc Toản đang làm Thường Trú Nội Khoa năm thứ 2 tại Oklahoma City, nơi là trụ sở của Trung Tâm Y khoa Đai Học Oklahoma (OUHSC: Oklahoma University Health Sciences Center) và NTA đang làm việc cho Khu Nội Khoa OUHSC và vẫn còn ăn lương $250.00 mỗi tháng cho đến tháng 8, 1975. Nhân Viên của Immigration Department của Chính Phủ Liên Bang gọi tụi này là STATELESS. ĐÃ ĐANG ĐAU ĐỚN MẤT NƯỚC MÀ BỊ THÊM MỘT QUẢ ĐẤM VÀO "MẶT" THỜI ĐÓ thì không bao giờ quên được. Sau này nhiều người Việt Nam mình cũng kể lại nhiều chuyện buồn và "bực bội". Lúc đó, cả ba chúng tôi vẫn không có tin tức gì về gia đình cả.
- Vài tuần sau, được biết có chừng 7-8 đồng nghiệp từ Việt Nam tới OK (Oklahoma) và BS Hammarsten nhiệt tâm giao cho tôi nhiệm vụ học chung với mấy đồng nghiệp có chức vụ quan trọng tại Việt Nam trước 1975. Ông không nói thêm gì nữa ngoài trừ cho tôi chức vụ Instructor in Medicine. Tôi cám ơn Ông và nói không biết Anh Ngữ của tôi, nhất là slang Mỹ, có chịu nổi không. Tôi làm hai chuyện: dạy y khoa lâm sàng cho sinh viên y khoa / Thường Trú khu nội khoa và tổ chức buổi học ôn chung với đồng nghiệp mới sang.
- Lúc đó lòng vẫn nhớ nhà và buồn vì Tổ Quốc-Tự Do-Dân Chủ không còn nữa. Đột nhiên vào khoảng tháng 7, 1975, tôi được lệnh đi dự môt buổi họp quan trọng có dính dáng tới y sĩ Việt Nam mới sang Hoa Ky. Tóm tắt là: "Đại diện của ngành y tế ở OK đã khởi xướng các nỗ lực để có sự ủng hộ của Chính Phủ Liên Bang Hoa Kỳ cho một chương trình giúp y sĩ tỵ nạn Việt Nam tại Hoa Kỳ chuẩn bị thi chứng Chỉ ECFMG càng sớm càng tốt". Về sau mới biết người đề xướng là GS Hammarsten và người đứng ra tổ chức buổi họp này là ông David Bickham, Giám Đốc điều hành của Bộ Y Tế/Giáo Dục/Phúc Lợi, OK. BS Hammarsten cũng được sự ủng hộ của Thượng Nghị Sĩ Dewey Bartlett (US Senator of Oklahoma) và Bác sĩ Malcom Phelps, nguyên giám đốc vùng của Volunteer Physicians for Việt Nam 1966-1967 và một công chức của Bộ Ngoại Giao Hoa Ky mà tôi không rõ tên. Hôm đó còn có vài người với chức vụ quan trong về Y Tế mà tôi không nhớ. Thượng Nghị Sĩ Bartlett kết thúc buổi họp nói rằng

1) "Chương trình luyện thi ECFMG" (cho dễ hiểu, dễ nhớ tuy tên của chương trình thiệt là Refugee physicians of Indochina. (7) CÓ THỂ được Quốc Hội Hoa Kỳ cho $ 1,200,000.00 

2), 7 trường y khoa tại Mỹ đã tỏ ý tham gia thi hành công việc đầy ý nghĩa này: University of Arkansas/ UC San Diego, CA / Loma Linda University, CA/ University of Miami, FL /University of Nebraska / University of Oklahoma College of Medicine/ OK và Hahnemann School of Medicine/ PA. 

3) chương trình kéo dài 4 tháng từ tháng 3 đến tháng 7-1976 dạy về Y Khoa và Anh Ngữ.

4) Kỳ thi ECFMG là gần cuối tháng 7-1976

5). Hình như mỗi y sĩ sẽ được $250.00 mỗi tháng.
- Sau hôm họp vào tháng 7, 1975, không có thêm tin tức về chuyện luyện thi ECFMG của Chính phủ nữa. Đồng nghiệp tới OK càng ngày càng đông, và người Việt nói chung đến OK, Texas, Nebraska và California khá nhiều, tại vì trong thời điểm đó dân Việt Nam tị nạn Cộng Sản được dàn xếp định cư tạm thời tại Guam, Camp Pendeton (CA) và Fort Chaffee (Arkansas) tuy cũng có những nơi định cư khác.
- Đột nhiên vào cuối tháng 11-1975 BS Hammarsten cho tôi biết là  

1) Quốc Hội Mỵ sẽ ký giấy cho tiền về Chương Trình Huấn Luyện thi chứng chỉ ECFMG vào khoảng tuần đầu tháng 12-1975

2) Sẽ có một buổi họp ECFMG Preparatory Course Project Director Meeting vào ngày 4-5 /12/1975 tại Washington D.C.  

3) Anh sẽ đại diện tôi dự buổi họp này. Vé máy bay, nơi ăn ở đã dàn xếp xong rồi.

4) Anh đừng lo. Nhưng NHỚ TỚI VĂN PHÒNG THƯỢNG NGHỊ SĨ DEWEY BARTLETT và cám ơn thật nhiều về sự giúp đỡ của ông trong việc XIN QUỐC HỘI MỸ cho tiền chương trình luyện thi ECFMG mà chúng tôi đã khởi xướng tại Oklahoma. 

Hôm đó vì một lý do nào đó - chắc là ÔNG TRỜI ĐÃI KẺ KHÙ KHỜ như tôi - tôi không nhớ có lo lắng nhiều và thản nhiên về apartment đọc xấp giấy 34 trang nói về Hợp Đồng giữa HEALTH RESOURCES ADMINISTRATION của DHEW (Department of Health, Education, and Welfare) và The University of Oklahoma Health Sciences Center/Division of Medicine...

Tiện đây xin kể hai chuyện vui:

(a) Gặp Thượng Nghị Sĩ Dewey Bartlett của Oklahoma : ông nói liền : "Tôi bị bệnh nặng nhưng đã cố gắng làm xong môt việc quan trọng cho quý vị y sĩ. Anh không cần cám ơn tôi nhưng anh nên sang văn phòng Thượng Nghị Sĩ Edward Kennedy cám ơn Ông ấy đã giúp tôi rất nhiều trong chuyện này."  Tôi được dìu dắt tới văn phòng TNS Kennedy. Tại bàn tiếp khách, có hai thanh niên da trắng tóc vàng, cao lớn đẹp trai, giáng điệu kiêu ngạo kiểu “cựu sinh viên Harvard” hỏi tôi muốn gì. Nhân viên của TNS Bartlett nói là ông Bartlett muốn BS Anh gặp TNS Kennedy. Một chàng trả lời liền. Chúng tôi biết rồi và xoay sang nói với tôi: "ông có năm phút với His Excellency." Tôi vào chào TNS và (lúc đó tôi chẳng biết nói gì) tôi nói "đồng nghiệp y sĩ và gia đình xin cám ơn sự giúp đỡ của Your Excellency " Rồi đứng yên như một cục gỗ. Ông nói "TNS Bartlett và tôi rất mừng làm xong được chuyện quan trọng này. Đột nhiên thằng khù khờ như tôi được ÔNG TRỜI thúc nói liền "Your excellency, tôi bảo đảm với Ông là nhóm y sĩ chúng tôi sẽ đóng góp rất mạnh cho nền y tế của nước này." Trời ơi, gãi đúng chỗ ngứa của Ông TNS, người bao giờ cũng muốn nước Mỹ có một hệ thống Y Tế UNIVERSAL HEALTH CARE FOR ALL AMERICANS. Ông thao thao bất tuyệt, giữ tôi thêm 20 phút trước khi tôi ra về. Ra tới cửa tôi lại gặp lại hai chàng "Giữ cửa văn phòng" và ngay lúc đó mình "ĐIẾC KHÔNG SỢ SÚNG" nên tôi nói liền với sự hiện diện của Kennedy đang đứng tại cửa : " Tôi chỉ nói có 4 phút 59 giây thôi đấy. "

(b) Ngày mùng 5 tháng 12, 1975 là ngày thứ Sáu. Sau buổi họp Project Director vào buổi chiều, BS Pratt, người mà tôi đã quen biết nhiều 1970-1971 tại Saigon mời chúng tôi đi ăn cơm tối tại nhà hàng LA NICOISE ở khu khét tiếng Georgetown của DC. Nhà hàng đầy nghẹt, ồn ào, chỉ lâu lâu nghe tiếng Maitre D' kêu tên khách vào bàn thôi. Tôi hỏi BS có đặt chỗ chưa. CHƯA. Tôi nghĩ TẾT mới tới lượt mình. Tôi chỉ nhớ là sau khi Maitre D' kêu một tên thì ông Pratt tiến tới bắt tay ông Maitre D đồng thời 3-4 người khách khách đi theo Maitre D' vào chỗ ngồi. 10 phút sau nghe tiếng Maitre D' kêu DOCTOR PRATT AND COMPANY. CHÚNG TÔI CÓ CHỖ NGỒI NGON LÀNH. Lòng tuy buồn về thời thế nhưng "vui" được ăn ngon, ăn chùa. Trước khi về khách sạn, tôi ở lại thêm vài phút với BS Pratt và hỏi "Làm sao ông lấy được chỗ ngồi giỏi vậy?" Ông nói, giữa anh với tôi thôi nhé (just between you and me):" Khi tôi bắt tay Maitre D' lần đầu chúng tôi không biết nhau nhưng trong tay tôi có tờ $ 20. Hơn nũa phải nhớ là trên tờ $20 đó phải viết rõ tên của mình nhé". Một lần nữa xác nhận câu MONEY TALKS.

Nhớ ngày an táng ông Pratt tại Cali, quan tài phủ cờ MỸ, có bốn người Miền Nam Việt Nam (không nhớ ngày tháng năm), Suzie (vợ ông Pratt, cùng làm việc tại văn phòng ông Pratt ở Saigon, GS Trần Ngọc Ninh, GS Đào Hữu Anh và kẻ viết).
- Tóm tắt chương trình luyện thi ECFMG :
    a. 7 trường y Khoa Mỹ dược chia ra thành 4 vùng :
        VÙNG 1  HAHNEMANN tại Philadelphia , PA: số ước đoán của DHEW  90 y sĩ .
                        Dr. Pratt: 80-85
        VÙNG 2  UNIVERSITY OF MIAMI School of Medicine: 88 versus 80
        VÙNG 3  Medical schools of the University of ARKANSAS (20 ), NEBRASKA: 30
                        OKLAHOMA (100) : Con số chính xác của OK là 110 y sĩ
        VÙNG 4  UCSD California + Loma Linda University : 191. Người viết không có con số rõ của hai trường này nhưng theo anh Vũ Đình Minh (người y sĩ giúp cho Chương trình ECFMG của UCSD. Anh Minh lúc đó là nhân viên giảng huấn chuyên môn về bệnh phổi UCSD School of Medicine)
    b. Chương trình học nhấn mạnh về clinical medicine và Anh Ngữ từ tháng 3 tới tháng 6, 1976
    c. Tiền trợ cấp mỗi tháng là $ 250 cho y sĩ tham dự chương trình.
    d. Trưởng ban huấn luyện của 7 trường cho biết là:
         - Kết quả kỳ thi sau 1 năm (ECFMG x2) về kiến thức y khoa rất tốt: 85-95% đậu
         - Kết quả thi Anh Ngữ là trở ngại lớn nhất: không quá 40-70 %
         - ECFMG cần điểm tốt của cả hai phần.
    e. Vài cảm nghĩ của người viết : Làm sao người Việt di tản chúng mình có thể quên được 4/30/1975. Đất nước, gia đình, thân quyến, họ hàng, bạn bè, tương lai mịt mờ, tha hương với 1 văn hóa khác, 1 ngôn ngữ khác ... Những đồng nghiệp tuổi tác khác nhau trong môt hoàn cảnh khó khăn của năm đầu tại Mỹ nói chung, tại Oklahoma City nói riêng, đã đoàn kết, cố gắng hết sức để đạt tới một mục tiêu rõ rệt: trở lại ngành y.        

III/ Chương trình luyện thi FLEX (FEDERAL LICENSING EXAMINATION) tại Oklahoma City 1976-1980.
- ECFMG là một chứng chỉ cho những y sĩ KHÔNG phải tốt nghiệp từ những trường y khoa tại nước Mỹ, Gia Nã Dại (Canada) hay Puerto Rico (4 trường y khoa tại Puerto Rico được LIAISON COMMITTEE ON MEDICAL EDUCATION LCME của Mỹ accredited. PR là 1 Commonweath trên đất của MỸ hơn 100 năm rồi. Người viết không chắc sinh viên của 4 trường thuốc có được coi như US graduates hay không). Lịch sử của ECFMG vào thập niên đáng bàn luận trong những giây phút TRÀ DƯ TỬU HẬU giữa những bạn thân (thành lập 1956. Kỳ thi đầu tiên 1958). Những y sĩ tốt nghiêp tại các trường khác có tên trên danh sách của WHO (World Health Organization) lúc đầu được gọi là FOREIGN MEDICAL GRADUATES. Hiện giờ "người ta" hay dùng IMG, International Medical Graduates. Một IMG khi đậu được chứng chỉ ECFMG được những bệnh viện thực tập tại Mỹ hay Canada coi như là ĐÃ CÓ BẰNG BÁC SĨ TƯƠNG ĐƯƠNG với những người bác sĩ tốt nghiệp từ những trường y khoa tại Mỹ hay Canada
- Trái lại, lúc 1975, chứng chỉ FLEX (FEDERAL LICENSING EXAMINATION) là bằng mà các tiểu bang Mỹ hay Canada dùng để CHO PHÉP người y sĩ hành nghề.
- Tại Oklahoma, người viết, sau khi hoàn tất sứ mạng ECFMG của chính phủ Liên Bang (Tháng 8, 1976) cảm thấy phải cố gắng học chung thêm với những đồng nghiệp muốn có FLEX. Vào cuối hè 1977, được phép của Giáo Sư Trưởng Khu Nội Khoa mới, Dr. Solomon Papper (BS Hammarsten dọn đi Boise Idaho VA Hospital (câu chuyện thuộc loại Thâm Cung Bí Sử) - và xin được môt chút tiền từ 1 ân nhân tại Arkansas (ông này nói thẳng là ông không có ý định cho tiền nhưng vợ ông nói phải giúp !), một lớp học khoảng chừng 30 người học từng ngày tại Bệnh Viện Cựu Quân Nhân trong 3 tháng. Kết qua rất tốt. Ai cũng vui vẻ cả tuy rằng tình trạng nước nhà vẫn còn gây rất nhiều lo lắng, buồn phiền và tình trạng nhiều gia đình người Việt tại Mỹ vẫn chưa được ổn lắm. NHƯNG 1 CHUYỆN VUI VẪN LÀ 1 CHUYỆN VUI, đem lại hy vọng mới, lòng tự tin cao. Thêm một chuyện đáng kể tuy người viết không biết rõ ngày tháng, năm (1976?) : Tại một nhà thờ công giáo của Oklahoma City, một đồng nghiệp, có tiếng giỏi guitar, đệm cho nữ danh ca KHÁNH LY hát. Tâm trạng của mọi người chắc khá buồn, nhạc Việt Nam tại Tha Hương, vô tổ quốc, tiếng hát bất hủ của Khánh ly... Người viết xin cáo lỗi không biết ai tổ chức buổi trình diễn nhưng kỷ niệm hôm đó nhớ đời. Từ 1978 đến tháng 6, 1980, người viết bắt đầu sửa soạn Tây Du. Chỉ ôn bài vở với vài đồng nghiệp sang Mỹ trễ thôi. Một trong những người đó rất xuất sắc về Y khoa. Thi đâu đậu đó.
- Cũng nên nói thêm về FLEX. NBME, USMLE.  Y sĩ tốt nghiệp trường y khoa US và CANADA vào thời 1975 hay thi National Board Exams thay vì FLEX. Trái lại IMG phải lấy bằng FLEX để hành nghề. Năm 1993, FLEX được thay thế bằng USMLE (United States Medical Licensing Examination). Bằng này áp dụng cho tất cả y sĩ, US/Canada hay IMG. Thống nhất hóa kỳ thi. Ở đây xin kể chuyện vui sướng của một vài đồng nghiệp đàn anh mà người viết quen khá thân. Một vài cơ quan cần có y sĩ điều trị như trong cơ sở tiểu bang hay trung tâm y tế. Tiền lương khá tốt tuy không so được với hành nghề tư. Có cơ quan chỉ cần y sĩ có bằng FLEX thôi. Hai anh bạn nhờ viết thư giới thiệu. Lúc đó Giáo Sư Đào Hữu Anh đang làm việc tại Tennessee đã nhắn người viết là KHI ĐỒNG NGHIỆP XIN GIẤY CHỨNG NHẬN HAY GIẤY GIỚI THIỆU, CHÚNG MÌNH NÊN VÀ PHẢI VIẾT LIỀN TRONG 48 GIỜ NHÉ. Sau 20 năm, người viết nhận được điện thoại của một đồng nghiệp thân nói rằng nay đã về miền Nam California, hồi hưu rồi và mong có ngày gặp lai. Trùng phùng vui sướng nói chuyện không hết. Anh ấy cho biết mỗi tháng tiểu bang gửi cho $7,500 tiền hồi hưu: "tôi không sợ mất tiền anh ạ. TRỪ PHI TIỂU BANG ĐÓ BANKRUPT THÔI "

IV/ CHƯƠNG TRÌNH HỌC ÔN THI CHỨNG CHỈ ECFMG/FLEX tại San Bernardino County Medical Center (SBCMC), San Bernardino CA 1980.
- Người viết đi thăm người Chị Cả tại Hồng Kông năm 1978. Vì Chị ấy có đứa con trai học giỏi, cho nên vài minh tinh điện ảnh tại Hong Kong có con cái và muốn thế hệ trẻ của họ ăn học với con trưởng của bà Chị. Vị vậy mà Bà Chị quen được Người Coi Bói có tiếng lúc đó và nhờ vậy kẻ viết được cái "vinh dự" được Ông Thầy Bói nổi tiếng coi bói. Ông nói anh phải đi hướng Tây. Ông còn nói tôi có 1 con trai đang học tại Columbia University New York. Đó là hướng Đông đó. Hiểu chưa. Vì lý do nào tôi không rõ, năm 1979 tôi quyết định bỏ ý định đi Duke University làm Trưởng Khu Primary Care và tìm cơ hội qua Nam California, một tiểu bang có nhiều dân Việt Nam và có tiếng đời sống đắt đỏ tuy thời tiết thì là Hạng Nhất nước Mỹ. Cùng lúc, trong giới giáo dục y khoa phong trào Primary Care trở thành quan trọng trong khi đó hệ thống Y Tế có nhiều y sĩ chuyên môn quá. Tôi rất hên được trường Y của Đại Học UCLA nhận vào Ban Giảng Huấn. Tôi nói thẳng với Ông Trưởng Khu Nội Khoa UCLA là tôi không đủ tiền để ở vùng Westwood của Los Angeles đâu. Ông nói là Hệ Thống Giáo Dục Y Khoa UCLA có một số UCLA-affiliated Teaching Hospitals và cho tôi danh sách của những nhà thương để chọn. Lý do tôi chọn SBCMC rất đơn giản (1) Thăm SBCMC làm tôi nhớ tới những bệnh nhân lầu 22 của Bệnh Viện Chợ Rẫy (2) SBCMC là một nhà thương của Quận San Bernardino, nhỏ hơn Chợ Rẫy nhiều nhưng có rất nhiều khu và nhiều bệnh nhân thiếu thốn, với những bệnh quan trọng cho Giáo Dục Y Khoa. (3) Tôi biết những nhược diểm của chính mình: Chưa bao giờ làm một khảo cứu khoa học đáng kể/ chưa bao giờ viết bài nào cho tập san y khoa tiếng tăm/ tiếng Anh mình cũng thường thôi. Phong trào Primary care lúc đó chú trọng dìu dắt sinh viên y khoa/y sĩ thường trú trở thành y sĩ lâm sàng săn sóc bệnh nhân. Thời gian 1972-1980 tại Oklahoma cho phép tôi học được một số kinh nghiệm dạy dỗ y khoa rất tốt cho tôi, nâng lên lòng tự tin của chính mình phần nào. Thành thật mà nói, lúc 1980 nếu không có THIÊN THỜI (hên/Ông Trời cho/ Phong trào Primary Care), ĐỊA LỢI và NHÂN  HÒA, tôi sẽ không dám nhảy vào medical teaching career.)
- Cuối mùa đông 1980, UCLA nhận tôi vào ban giảng huấn và tôi chọn SBCMC làm nơi An Cư sự nghiệp.
- Tháng 6, 1980 tôi lập  gia đình với Chị Nguyễn Thị Nhơn, và Nhơn lúc đó đã  hoàn tất huấn luyện  về Nội Khoa và Chuyên Môn Tim. Chúng tôi dọn sang thành phố Redlands của Quận San Bernardino, một thành phố được coi như là residential city for professionals, gần sát thành phố Loma Linda, nơi có Loma Linda University và School of Medicine, nổi tiếng vể giải phẫu tim cho con nít.
- Vào gần cuối hè, có một số đồng nghiệp sang Mỹ từ những đảo di cư tại các nước Đông Nam Á. Họ cần sự giúp đỡ về thi cử ECFMG/FLEX. Lúc đó Nhơn và tôi mới đến SBCMC/Redlands có hai tháng. Trách nghiệm dạy học không khó khăn lắm. Lo sinh viên y khoa của chương trình UCLA-UC Riverside Biomedical Program cũng không mất nhiều thì giờ. Chúng tôi lại mong xin Ông Trời giúp lần nữa: Mở một lớp Học Ôn để luyện thi ECFMG/FLEX cho khoảng 15-18 đồng nghiệp. Nhóm nhỏ nhưng đoàn kết, học giỏi, có mục đích rõ rệt, có bạn bè sang trước ủng hộ về chuyện ăn ở, đời sống gia đình và tinh thần. Rất hên cho chúng tôi, UCLA ủng hộ mạnh mẽ, cho mượn phòng học và cho tôi muốn làm gì thì làm miễn là làm xong công việc dạy dỗ cho sinh viên và thường trú. Ban Giám Đốc Nhà Thương và Nhóm Y sĩ trưởng các khu bệnh lý của SBCMC cũng "để tôi yên". Chương trình không có bàn tới vấn đề Anh Ngữ và đón tiếp y sĩ đồng nghiệp của bất cứ trường y khoa nào của Miền Nam Việt Nam trước 1975. Lý do thành bại của mọi chương trình tùy thuộc vào nhiều yếu tố, và chúng tôi rất sung sướng cảm thấy sự tận tâm cố gắng của quý bạn đồng nghiệp tuy sang trễ nhưng đã thành công rực rỡ trong sự cố gắng của họ khi làm việc tại các đảo hay trong lúc học chung với nhau tại San Bernardino. Theo thư để lại của Đại Tướng Dwight David Eisenhower viết trước ngày đổ bộ tại Normandie Pháp quốc, ông viết TRẬN ĐÁNH NÀY NẾU THẮNG LÀ DO SỰ HY SINH, CỐ GẮNG CỦA TẤT CẢ CÁC CHIỄN SĨ. NẾU THẤT BẠI TÔI SẼ LÃNH HẾT TRÁCH NHIỆM (Câu dịch này của kẻ viết chắc không được chính xác lắm nhưng đại ý là như vậy)

V/ CHƯƠNG TRÌNH CHUẪN BỊ VÀO LÀM VIỆC TẠI BỆNH VIỆN MỸ ("EXTERNSHIP" SBCMC 1989)
- Sau gần 9 năm làm việc tại SBCMC, chúng tôi rất hên tìm được NHÂN HÒA tại SBCMC, liên hệ của chúng tôi với Ban Giám Đốc Bệnh Viên và Nhóm y sĩ Trưởng Khu Y Khoa rất ôn hòa và tốt đẹp. Lúc đó, chương trình Thường Trú Y Khoa Gia Đình khá mạnh và tôi là Director of General Internal Medicine của Khu Nội Khoa sau đó làm Phó Trưởng Khu. Nhân viên Ban Giảng Huấn và mấy chục người thường trú Y Khoa Gia Đình đối đãi rất tốt và hay chấp nhận những để nghị giáo dục của chúng tôi và ủng hộ hết mình
- Từ năm 1987 tới 1989, một số đồng nghiệp cũ, nhất là những đồng nghiệp qua trễ, cho biết là tìm chỗ thường trú khó quá, cạnh tranh với các IMG khác khá cay đắng. Tôi vẫn tin rằng Anh Ngữ, nói hay viết, đã là, vẫn là và sẽ còn là một yếu tố quan trọng nhưng tế nhị. Tôi đã học bài học này và không dám nêu ra nữa trong bất cứ trường hợp nào. Tôi bàn với Giám Đốc SBCMC, Trưởng của Nhóm Y Sĩ Trưởng khu, xin cho phép tôi mở 1 chương trình nhỏ gọi là EXTERNSHIP cho phép những đồng nghiệp Việt Nam có ECFMG mà chưa có chỗ làm Thường Trú.

Mỗi y sĩ sẽ theo đoàn Nội Trú-Thưởng Trú và bác sĩ Điều Trị (Attending Physician) của SBCMC với tư cách là FELLOW. FELLOW trong trường hơp này có nghĩa là "Ngó" để học về hoạt động trong Bệnh Viện và "Nghe" để học thêm Anh Ngữ. Ông Giám đốc SBCMC ủng hộ tôi nhưng cần thời giờ để giải quyết khía cạnh hành chánh của Externship. Ông ấy phải xin phép San Bernardino County Board of Supervisors trước. Sau đó, nếu được phép, sẽ phải làm giấy tờ cho những vị y sĩ - externs này trở thành NHÂN VIÊN CỦA SBCMC và sẽ được $ 1.00 (một dollar) tiền lương tượng trưng. Như vậy thì SBCMC có thể bảo vệ cả nhân viên nhà thương và các y sĩ Externs trong trường hợp có chuyện không hay xẩy ra (bệnh tật, bị thương...) Sau hơn ba tháng, chương trình được thành lập, chúng tôi giúp được 4 đồng nghiệp vào làm thường trú y khoa gia đình tại SBCMC và vài người khác xin được chỗ làm tại tiểu bang New York và hình như Michigan.

Thời gian trôi nhanh. Ngày 30 tháng 4 2025 đánh dấu nửa thế kỷ của dân tị nạn Miền Nam Việt Nam bỏ nước ra đi vì TỰ DO. Trong số đó có chúng ta, những người thuộc ngành y. Sự kiên trì dù chỉ với một số kiến thức y khoa hạn chế, kèm theo với tính tự trọng, lòng yêu nước và bản chất yêu nghề nghiệp, đã giúp chúng ta quyết chí chọn trở lại ngành y. Chúng ta đã Tu Thân, Tề Gia, Phục vụ Cộng Đồng (thay vì Trị Quốc) và nhất là góp phần giúp săn sóc sức khỏe đồng bào trong những trại tỵ nạn. Đa số Y sĩ Mỹ gốc Việt đã thành công tốt đẹp trên hệ thống y khoa tại Hoa Kỳ, góp phần phục vụ bệnh nhân bất kể màu da, tài chánh hay khuynh hướng chính trị.

    Ngành Y khoa đang trải qua môt biến chuyển lớn do ảnh hưởng của Trí tuệ Nhân Tạo. Tuy nhiên chắc chắn y sĩ chúng ta, nhất là thế hệ con cháu chúng ta, sẽ tiếp tục săn sóc bệnh nhân với Competence, Compassion, Communication.

LTS: xin cáo lỗi cùng tác giả và độc giả, vì quá tải nên không thể đính kèm

các phụ lục và danh mục các tài liệu tham khảo