Hội Ái Hữu Y Khoa Huế Hải Ngoại

Bài nói chuyện của Thầy Võ Đăng Đài. Hội Ngộ YKHHN 2015

TINH THẦN ĐẠI HỌC Y KHOA HUẾ XƯA

Trước tiên tôi xin được chào mừng Đại Hội, chào mừng Quý Thầy Cô, Quý Quan khách và chào mừng Anh, Chị Em Cựu sinh viên Đại học Y khoa Huế và gia đình.

Kính thưa Quý vị, cùng các Bạn,

Năm ngoái trước ngày Đại hội ở New Jersey, Anh Bs Thuận ở Texas và Anh Bs. Thương ở New Jersey điện thoại cho tôi đề nghị tôi nói một ít về Trường, nhưng tôi đã không làm được. Đầu năm nay Anh Bs Sơn, đương kim Chủ tịch của Hội lại điện thoại cho tôi cũng nhờ tôi nói một cái gì đó về Trường, có lẽ họ nghĩ rằng vì tôi vào làm cho Trường ngay khi Trường mới thành lập nên chắc chắn biết nhiều về Trường. Thật ra những điều gì tôi biết thì mọi người cũng đã biết, sở dĩ tôi nhận lời nói chuyện hôm nay là vì Anh Sơn có nói: buổi nói chuyện hôm nay không phải là 1 key speech của Đại hội, không có chủ đề gì cả, Thầy muốn nói gì thì nói. Trên tinh thần đó hôm nay tôi sẽ nói một điều mà tôi cảm nhận được sau bao nhiều năm làm việc ở Y khoa Huế, cùng chia xẻ khó khăn, vui buồn với những bạn đồng sự và nhất là với các sinh viên Y khoa, đó là cái mà tôi gọi là: Tinh thần Đại học Y khoa Huế xưa.

Với tuổi ngoài 80 thì ký ức của mình cũng có những hạn chế, suy tư và tình cảm của mình cũng có thể không còn phù hợp với thời đại ngày nay, nên nếu có những sai lầm nào hay có những phát biểu gì không vừa ý xin Quý Quan khách, Quý Thầy Cô và các Bạn bỏ qua cho.

Hôm nay trong hội trường này, ngoài các Quan khách, các Thầy Cô, là hằng trăm người Con đã thành danh của Đại học Y khoa Huế, đại diện cho bao nhiêu Khóa sinh viên tốt nghiệp của trường, có người đã hoặc đang hành nghề y khoa ở hải ngoại và góp phần đắc lực vào sự chăm sóc sức khỏe cho hầu hết người dân trên thế giới, có người còn ở lại quê nhà tiếp tục phục vụ cho đồng bào mình với khả năng và y đức đã được truyền đạt ở Trường, có người không có được cơ hội để trở lại nghề thì cũng đã tạo dựng được 1 sự nghiệp vững vàng, đóng góp hữu hiệu cho quốc gia nơi mình sinh sống. Tất cả không chỉ tạo dựng vững chắc cho thế hệ của mình còn cố gắng để có những thế hệ kế tiếp thành danh.

Nếu đem cái không khí vui tươi, nhộn nhịp của ngày hôm nay, đi lùi lại hơn 54 năm mà nhớ lại ngày khai giảng đầu tiên của Trường Y khoa Huế ở tại phòng khánh tiết cũ kỹ của Trường Luật xưa, với nhóm nhỏ giáo sư và phụ giáo người Đức và người Việt cùng với một số ít sinh viên được vào lớp một Y khoa, mới thấy được cái đoạn đường dài đầy khó khăn mà Trường đã đi qua, mới thấy cái công lao và can đảm của những người tạo dựng nên Trường cũng như nỗ lực của bao nhiêu người để giữ cho Trường được tồn tại và phát triển.

Công lao đầu tiên phải dành cho Linh mục Cao văn Luận và Bác sĩ Lê khắc Quyến, không có hai vị này thì đã không có Đại học Y khoa Huế, rồi đến các Giáo sư người Đức, những người đã vì lý tưởng chẳng ngại xa xôi, nguy hiểm đến một nơi không quen thuộc để dạy dỗ mà rồi thay vì được tưởng thưởng lại phải hy sinh mạng sống của mình. Kế đến là công lao các vị Khoa Trưởng đã lèo lái Trường qua những lúc vô cùng khó khăn, như Gs. Lê tấn Vĩnh không quãn mệt nhọc bay đi bay về nhiều lần Paris-Huế, Huế-Paris, nhận lãnh chức vụ Khoa Trưởng đầu tiên của Trường hoàn toàn không vì danh vọng hay quyền lợi gì cả, Bs. Lê khắc Quyến, một vị Thầy thuốc đày từ tâm và trách nhiệm đã bỏ hết thì giờ cho chức vụ Quyền Khoa Trưởng Y khoa và Giám đốc Bệnh viện, Gs Lê văn Bách, được bầu ra sau một thời gian dài khủng hoảng lãnh đạo từ khi TT Ngô đình Diệm bị lật đổ đến hết vụ biến động miền Trung, đã nhờ vào tính tình điềm đạm và hòa nhã mà duy trì được sự ổn định của Trường, Gs Bùi duy Tâm đưa Trường vào Sài Gòn sau biến cố Mậu Thân, giúp sinh viên học hành đầy đủ, tạo dịp cho sinh viên Huế chứng tỏ khả năng của mình khi được học và làm chung với sinh viên Đại học Y khoa Sài Gòn, xóa tan sự lo sợ của Trường Y khoa Sài Gòn là sẽ có 2 lớp sinh viên tốt nghiệp cùng mang tước hiệu Bác sĩ y khoa nhưng với trình độ khác nhau, mà người lo sợ nhiều nhất là Gs. Phạm biểu Tâm, nhờ đó uy tín của Trường được nâng cao, Gs Lê thanh Minh Châu đã trong thời gian ngắn nhận lãnh trách nhiệm về Trường Y khoa Huế sau khi Gs. Tâm ra đi và đã thành công di tản Trường vào Đà Nẵng năm 1973 trong vụ mùa hè đỏ lửa rồi Gs. Lê bá Vận, vị Khoa trưởng cuối cùng trước 75 đã cùng với Gs. Lê thanh Minh Châu chu toàn việc đưa Trường vào Đà Nẵng rồi đưa về lại Huế và đã có kế hoạch phát triển Trường bằng cách hợp tác với AMA.

Tiếp theo là công lao của các Giáo sư trong Ban Giảng huấn, Khoa học căn bản cũng như Lâm sàng. Họ đã được chọn vào Trường với tiêu chuẩn cao, các giáo sư lâm sàng đều là các Bác sĩ Nội trú các Bệnh Viện có thời gian tu nghiệp ở nước ngoài. Họ đã tận tình truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm cho sinh viên trong những điều kiện thiếu thốn và khó khăn và nhờ vào khả năng, óc sáng tạo, sự chịu khó, và họ đã hoàn thành tốt đẹp nhiệm vụ giảng dạy của họ. Các vị này khi di tản ra nước ngoài, có vị đã là Giáo sư của một Đại học lớn. Có thể nói vào năm 75, mặc dù ở vùng chiến tranh, ngân sách eo hẹp, khi tan rã Đại học Huế đã để lại một phân khoa Y khoa khá đầy đủ và vững mạnh. Trừ trường hợp chưa có được một bệnh viện thực tập riêng, cơ sở của Trường đã xây cất hoàn chỉnh, thư viện cũng như các phòng thí nghiệm Cơ thể, Sinh hóa, Vi sinh, Dược lý Mô phôi v.v… đã được trang bị khá đầy đủ, các cơ sở lâm sàng ở Bệnh viện không còn thiếu thốn như trước. Khả năng các sinh viên được Trường đào tạo không thua kém một Trường nào ở Đông Nam Á. Điều này được xác minh qua những chuyến viếng thăm của Viện đến Đại học Chieng Mai ở Thái Lan và của chúng tôi đến các Đại học Hong Kong và Đài Bắc vào 1972-1973, qua lời nhận xét của một Bác sĩ thuộc AMA khi đến thăm Trường, nói chuyện với sinh viên và quan sát họ học tập rằng: khả năng của sinh viên Y khoa Huế không thua gì sinh viên Sài Gòn, cũng như sau 1975 khi Ô. Bộ trưởng Bộ Đại học Hà nội vào thời đó đến thăm Trường, đứng trước biểu đồ chuyển hóa của phòng thí nghiệm Sinh hóa đã nói với phái đoàn: sao Chị Ân không vào xem để bắt chước (Bà Ân là Trưởng Bộ môn Sinh hóa trường Y Hà nội lúc đó) và khi Bs. Tôn thất Tùng một giáo sư giải phẫu có tiếng của Y khoa Hà nội đã nức nở khen ngợi các Thầy và trò Y khoa Huế đang làm việc tại Khu giải phẫu Bệnh viện Huế, và xác minh hùng hồn nhất là sự hội nhập thành công trong ngành nghề của các cựu sinh viên Y khoa Huế trên toàn thế giới sau 1975.

Nhưng theo tôi cái đóng góp không thể quên được cho sự phát triển của Trường là của tập thể sinh viên của Trường. Đó là một tập thể những thanh niên rất thông minh và đầy nhiệt huyết, đã can đảm gắn liền tương lai và tuổi thanh xuân của mình cho một cơ sở mà sự tồn tại khi nào cũng bấp bênh. Điều này đã tạo cho họ một ý chí vững mạnh cùng Thầy cùng Bạn khắc phục khó khăn, thiếu thốn, để chăm chỉ học tập, học một biết mười, không chịu thua kém ai, lấy tình thương, thương Thầy, thương Bạn, thương con người làm tôn chỉ cho cuộc sống học tập và phục vụ của họ. Những đức tính đó của sinh viên Y khoa Huế đã tạo nên cái mà tôi gọi là Tinh thần Đại học Y khoa Huế.

Các Bạn Cựu sinh viên Y khoa Huế thân mến, tôi biết hiện diện trong hội trường hôm nay có nhiều bạn đã là những bác sĩ chuyên khoa lỗi lạc, giáo sư Đại học có tiếng, có người không chỉ giảng dạy ở một đại học mà còn ở nhiều đại học trên thế giới. Tôi nghĩ rằng chính cái tinh thần Đại học y khoa Huế đã là sức mạnh giúp Bạn đi đến thành công và cũng chính trong tinh thần Đại học Y khoa Huế ấy các Bạn đã thành lập Hội Cựu Sinh Viên Y Khoa Huế Hải Ngoại, một Hội mà tình thương và quan tâm cho nhau như ruột thịt bao trùm các cựu sinh viên từ khóa 1 đến các khóa về sau, bất kỳ ở đâu, trong hay ngoài nước, đã là hội viên hay chưa phải hội viên, bao trùm cả Thầy, Cô và các thân hữu của Hội.

Những buổi gặp mặt hằng năm của Hội chính là dịp để Hội viên chia xẻ cho nhau những kinh nghiệm quý báu, kể cho nhau nghe những vui buồn hiện có của mình, những thành tích của con cháu mình, hay ôn lại những kỷ niệm đẹp của cái thời gian sống với đại học Y khoa Huế. Chúng ta đang vui sướng thật, nhưng trong cái vui ấy cũng không khỏi pha lẫn những bùi ngùi thương tiếc khi một số bạn bè, thầy cô cũ đã bỏ chúng ta vĩnh viễn ra đi. Những mất mác này đã để cho người ở lại những đau buồn năm tháng không thể làm nguôi được. Nhưng cũng có vài trường hợp mà các Thầy còn đó nhưng lại không sinh hoạt với Hội nữa, đây cũng là những mất mác gây đau đớn và bức xúc không kém, đó là trường hợp Thầy Bùi duy Tâm và Thầy Bùi minh Đức. Tôi đã dùng chữ bức xúc vì thấy không ai trong Hội muốn chuyện này xảy ra và cũng không ai tìm được giải pháp nào thỏa đáng. Nếu tôi không lầm thì hiện có hai khuynh hướng trong Hội, một khuynh hướng muốn Hội mời các Thầy trở lại sinh hoạt như cũ, chỉ nghĩ đến công lao của các Thầy mà không kể đến cái gì khác của các Thầy, một khuynh hướng khác thì muốn Hội tiếp tục sinh hoạt như cũ để khỏi đi ngược lại với nội quy và giữ được tình đoàn kết của các hội viên. Hội sẽ giữ mãi sự kính mến đối với các Thầy và sẵn sàng chờ đợi một ngày nào đó các Thầy sẽ thay đổi và trở về với Hội.

Nếu các Bạn hỏi tôi, Hội nên theo khuynh hướng nào? Tôi thật khó trả lời.

Nếu xét đến tâm tư, tình cảm của riêng tôi, thì đối với Thầy Tâm tôi vẫn kính phục Thầy như khi Thầy còn là Khoa Trưởng của Trường, kính phục cái thanh niên tính rất năng động của Thầy, dám dấn thân và sẵn sàng giúp đỡ, cái tinh thần dân tộc chân thật mà Thầy không chỉ đã cố đưa vào Đại học Y khoa Huế mà còn rất nghiêm khắc khi áp dụng vào giáo dục của gia đình Thầy. Còn Thầy Đức là một người bạn rất thân của tôi từ hồi tôi còn rất nhỏ. Tôi không biết các Thầy nghĩ về tôi như thế nào nhưng khi nào tôi cũng xem các Thầy là bạn của tôi mà đã là bạn thì dù có thế nào tôi sẵn sàng tìm hiểu và thông cảm. Điều này làm tôi nhớ lại một câu chuyện tôi được đọc từ lâu trong một tác phẩm của văn hào Cronin người Anh mà bản dịch tiếng Pháp có tựa đề là “ Les clés du Royaume “, (Đường về Đất Chúa) kể lại tình bạn giữa một vị linh mục của một giáo xứ nhỏ ở một vùng quê Trung quốc và một đảng viên Cộng sản người Anh hoạt động trong khu vực. Câu chuyện đã được dựng thành phim do tài tử Gregory Peck đóng vai vị Linh mục. Tôi không nhớ nhiều về tình tiết của câu chuyện chỉ nhớ cảnh sau cùng là người Cộng sản bị rượt đuổi và bị bắn trọng thương, cố lết về nhà thờ và chết trong vòng tay người bạn cũ của mình. Đó là nỗi cảm thông cuối cùng của hai người bạn tuy kính mến nhau nhưng lại có lối sống và quan điểm hoàn toàn khác biệt. Hai người đã đi trên hai con đường khác nhau nhưng cuối cùng cả hai con đường đều dẫn về đất Chúa.

Tôi nói ra đây những ý nghĩ, tình cảm riêng tư của tôi đối với các Thầy hoàn toàn không có ý muốn thuyết phục các Bạn phải theo tôi, mà dù tôi có muốn, tôi nghĩ cũng sẽ không thành công được.

Một sự việc đúng hay sai, đúng nhiều hay đúng ít, sai nhiều hay sai ít, đôi khi không phải chính do bản chất của sự việc mà có thể là do khi ta nhìn sự việc ta đã cân bằng được tình cảm và lý trí của ta đến một mức độ nào, và đây là hoàn toàn cá nhân. Trong trường hợp các Thầy, tôi nghĩ, việc các Thầy có cùng sinh hoạt hay không, không quan trọng, mà việc Hội giữ được tình Thầy trò luôn luôn tốt đẹp, giữ được tình đoàn kết, mãi mãi quan tâm cho nhau giữa những người trong Hội, giữ đươc cái tinh thần Đại học Y khoa Huế của Hội viên, mới là quan trọng, vì đó là điều mà bất cứ vị Thầy nào cũng mong muốn cả.

Tôi nói đến đây cũng đã làm mất nhiều thì giờ của Quý vị và các Bạn, nhưng tôi phải xin ăn gian một ít nữa để nói một điều mà tôi thấy cần phải nói. Tôi nhắc đi nhắc lại hoài cái tinh thần Đại học Y khoa Huế trong sinh viên, vậy với một người như tôi đã gần 20 năm sống với Đại học Y Khoa Huế tôi có được một tinh thần như vậy hay không?

Năm 1961 tôi vào làm phụ giáo cho Y khoa Huế mà không nghĩ đến chuyện mở nhà thuốc hay làm việc cho một viện Bào chế là vì tôi muốn tìm cơ hội để thực hiện cái đam mê nghiên cứu khoa học mà tôi đã có từ nhỏ. Trong suốt thời gian gần 10 năm có được cơ hội này, tôi đã có những thành công và không thành công, nhưng thành công hay không, tôi không cường điệu mà nói rằng tôi đã luôn luôn làm việc và suy nghĩ trong tinh thần Đại học Y khoa Huế.

Năm 1964 tôi được Trường cho qua Đức để làm luận án Tiến sĩ sinh hóa. Nhờ có bằng Dược sĩ và 3 năm làm phụ giáo mà Đại học Freiburg và Khu Sinh hóa của Đại học Y khoa Freiburg đã chấp thuận cho tôi vào nghiên cứu để làm Tiến sĩ. Công trình của tôi là nghiên cứu về 2 enzymes L và D-6 Hydroxynicotin oxidases. Ở đây tôi gặp 2 trở ngại, thứ nhất là trở ngại về ngôn ngữ, thứ hai là sự thiếu hiểu biết về enzymes trong sinh hóa cơ bản. Tuy nhiên tôi đã vượt được mọi khó khăn, làm việc không biết mệt mỏi (có khi phải làm việc qua đêm trong phòng lạnh -16 C) và sau hơn 3 năm tôi đã hoàn thành luận án. Về nghiên cứu tôi đã tinh hóa và kết tinh được L-6 hydroxynicotin oxidase, khảo sát một phần tính chất và cấu trúc cũng như sự khác biệt giữa L- va D-6 hydoxynicotin oxidases. Về phần học tập tôi đã viết 1 luận án bằng tiếng Đức, thi vấn đáp 3 môn học trong đó sinh hóa là chính với điểm khá cao. Công trình của chúng tôi đã được đăng tải bằng tiếng Đức ở một số tạp chí sinh hóa Đức hay bằng tiếng Anh ở Journal of European Biochemistry năm 1968. Bây giờ vào Google, yahoo v.v…vẫn tìm thấy tài liệu về nghiên cứu này hay những nghiên cứu kế tiếp về 2 enzymes trên cho đến bây giờ.

Tháng 3 năm 1983 tôi vượt biên đến Mỹ, nhờ những kinh nghiệm về protein mà 3 tuần sau tôi được hai nơi nhận cho làm việc, đó là hãng AMGEN - 1 hãng Biotech lớn ở Thousand Oak CA (mà sau đó tôi đã từ chối) và Khu Nhi khoa của Đại học Y khoa UCLA. Ở đây tôi được tuyển như một postdoc fellow ăn lương của Research Associate, làm việc dưới sự hướng dẫn của Gs. R. Seeger, Trưởng Khoa Nhi. Công trình của tôi là tinh hóa những monoclonal antibodies thích hợp rồi dùng chúng để tìm cách lấy hết tế bào ung thư trong tủy xương của bệnh nhân bị neuroblastomas, với mục đích là sẽ chuyền tủy sạch này lại cho cùng bệnh nhân (autologous transplantation). Neuroblastoma là một loại ung thư của hệ giao cảm, di căn vào tủy xương ở giai đoạn 4, ở những bệnh nhân trầm trọng này (high risk patient) thường phải được thay tủy xương và nếu công trình được thành công thì ta sẽ có được một kỹ thuật mới vừa cứu sống được bệnh nhân vừa ít tốn kém. Thế là tôi lại có dịp làm việc trong phòng lạnh -16 C và tôi đã làm việc ở tuổi ngoài 50 cũng hăng say như ở tuổi 30 khi còn ở Đức. Sau gần 2 năm tôi đã thành công lấy hết 100% tế bào ung thư trong 1 hỗn hợp neuroblastoma cells va tủy xương mà vẩn giữ được stem cells. Kết quả in vitro này đã được phổ biến trong Journal of transplantation và nhiều tạp chí khác. Tiếc thay khi đưa vào lâm sàng thì lại không được như ý muốn và công trình phải ngưng lại. Tôi lại được trao trách nhiệm đọc tài liệu và phác họa một chương trình nghiên cứu oncogene ở neuroblastoma và sau nhiều lần bàn cãi Gs. Seeger đã viết dự án gửi đi NIH để xin grant. Tôi đã kỳ vọng rất nhiều ở dự án này vì nó sẽ định đoạt vị trí và tương lai lâu dài của tôi ở UCLA. Tôi cũng đã chuẩn bị kỹ cho mình bằng cách học hỏi trước các kỹ thuật cơ bản về nghiên cứu DNA, RNA của thời đó như Northern Blot, Southern Blot, cách dùng Plasmid v.v…Nhưng kỳ vọng của tôi đã không được đáp ứng, NIH trả lui dự án với lý do năm đó tất cả grants về oncogenes đã giao cho Gs M. Bishop ở UCSF quản lý và NIH đề nghị điều đình với Gs Bishop. Gs. Seeger đã liên lạc với Gs. Bishop và chúng tôi đã bỏ cả một ngày lên SF gặp, nói chuyện với Gs. Bishop và nhóm nghiên cứu oncogenes của Ông, nhưng cuối cùng cũng phải về không. Tôi rất buồn và tiếc nuối vì tôi thấy con đường nghiên cứu oncogenes lúc đó thật rất rộng rãi thênh thang. Năm 1989 Gs. Michael Bishop cùng với Gs. Harold Warmouth, một postdoc fellow của Ông từ 1970 đã được giải Nobel về Y khoa khi chứng minh được oncogene la do sự biến đổi của proto-oncogene, một gene có nhiệm vụ điều hoà sự tăng trưởng của tế bào. Bây giờ chúng ta nghe nói rất nhiều về xác định hệ genes (genomics) và xác định genes liên hệ đến ung thư (oncogenomics) để chữa trị ung thư một cách cá nhân và chính xác (personalized cancer therapy) .

Hết làm về neuroblastoma ở khu Nhi, tôi chuyển qua nghiên cứu về glioblastoma (ung thư não bộ) ở khu Thần kinh (Dept. of Neurology). Lúc này tôi đã được chuyển ngạch là Assistant Reseach Biochemist, lương cũng được khá hơn, nhưng tôi đã cảm thấy mệt mỏi rồi và chú tâm nhiều hơn đến chuyện kết thúc 1500 giờ thực tập pharmacy để thi Board. Ở đây tôi làm việc với một Bà Giáo sư mà tôi chỉ còn nhớ tên là Sylvia mà không nhớ họ. Nhiệm vụ của tôi là tiếp tục công việc bỏ dở của một PhD. cộng sự viên của Bà. Số là khi nuôi cấy tế bào globlastomama trong môi trường có chứa interleukin 2, anh này phát hiện một protein lạ trên mặt của tế bào, nhưng kết quả này anh không lặp lại được và sau đó anh đã bỏ Bà mà đi. Vì nếu kết quả này có thật thì đây là một bước để Bà chứng minh được là có thề cảm ứng (sensitize) hệ miễn nhiễm của bệnh nhân để trị ung thư cho họ. Khi Bà trình bày dự án cho tôi Bà nói: hiện nay để điều trị ung thư người ta dùng giải phẫu, hóa trị và xạ trị chúng ta sẽ góp phần phát triển phương pháp: miễn nhiễm trị (immuno cancer therapy), Bà thuyết phục tôi hãy tin tưởng và kiên trì làm việc. Nhưng dù có vận dụng hết kinh nghiệm và khả năng của tôi, tôi cũng không tìm ra được cái protein lạ đã được báo cáo. Tôi làm việc với Bà được 1 năm và sau khi thi đậu Board of Pharmacy, tôi bỏ Bà đi làm Dược sĩ 1 năm ở VMC Fresno để lấy kinh nghiệm, rồi lại trở về làm với Bà cho đến khi gia đình tôi qua. Tháng 7 năm 1989 tôi rời bỏ UCLA đưa gia đình tôi lên San Jose cùng với một số người quen lập corporation để mở pharmacy, dứt khoát đoạn tuyệt với cái đam mê nghiên cứu khoa học của tôi và không còn liên lạc gì với ai ở UCLA nữa, Bà Sylvia chắc nay không còn ở UCLA , không biết sau khi tôi đi, Bà có thành công nào trong cái ý kiến về miễn nhiễm trị của Bà, vì bây giờ miễn nhiễm trị đã rất phổ biến và trong miễn nhiễm trị ngoài cách dùng mAb (monoclonal antibodies) đơn thuần (trastuzumab, nimotuzumab, cetuximab …) hay mAb kết hợp với chemodrugs ( ADC antibody-drug conjugates) để giết tế bào ung thư thì phương pháp diều tri gọi là oncolytic viro therapy đang được thử nghiệm ở nhiều nơi, trong dó người ta dùng những con virus được biến cải như polyo virus (Đại học Duke) Herpes virus (hãng AMGEN) Measle virus (Mayo Clinic)… để gây viêm nhiễm ở tế bào ung thư, và do viêm nhiễm đó mà T cells kéo đến để tiêu diệt và tiêu diệt luôn tế bào ung thư, hoặc việc điều chế vaccine trị ung thư bằng cách cảm ứng dendrites (một loại tế bào khác của hệ miễn nhiễm), nghĩ cho cùng cũng chỉ là phát huy ý nghĩ mà Bà Sylvia đã có cách đây 30 năm.

Tôi nghĩ tôi đã từ bỏ kịp thời cái không khí Đại học và đam mê nghiên cứu khoa học của tôi, tuy nhiên tôi không bao giờ ân hận đã vào làm việc cho Đại học Y khoa Huế, tôi luôn luôn nâng niu những kỷ niệm mà tôi đã có ở đây và cái tinh thần Đại học Y khoa Huế mà tôi thu nhận được.

Năm 1980 trước khi rời Huế để vào dạy ở Y khoa Sài Gòn, tôi cò ghé lại thăm Thầy Trụ trì Chùa Phước Điền, có nói đến nỗi buồn của tôi khi phải xa Đại học Y khoa Huế, Thầy đã kể cho tôi nghe một chuyện như sau: một ngư phủ cả ngày bỏ lưới mà không có được mớ cá nào, ngư phủ buồn rầu chuẩn bị thu dọn đồ đạc để đi về, bỗng ánh trăng chiếu sáng cả khoang thuyền, ngư phủ reo lên: Ồ ta không có được một thuyền cá nhưng ta lại có một thuyền trăng. Nói xong ngư phủ như quên hết nỗi mệt nhọc cả ngày, quên miếng cá phải đem về cho gia đình trong bữa cơm tối, vừa chèo thuyền vừa cất giọng hát.

Nếu xét về những thành tựu trong việc thực hiện đam mê nghiên cứu khoa học của tôi, tôi thực sự đã không có được một thuyền cá, nhưng bây giờ tôi nghĩ tôi đang có một thuyền trăng. Tuy nhiên thuyền cá hay thuyền trăng cũng chỉ là hư ảo của cuộc đời, không bám víu vào ta mới có được một tâm hồn thư thái và thoải mái. Đây có lẽ là điều mà tôi muốn chia xẻ trong buổi nói chuyện hôm nay.

Xin trân trọng cám ơn và kính chào.

Võ Đăng Đài

Thầy Võ Đăng Đài tại Đại Hội YKHHN 2015 Little Saigon, California