Con Người là… Con chi? (Phần 2)

 

 

 

Cái chết của Con Người.

 

Có người mới lọt lòng đã chết, có người thọ hơn trăm tuổi. Có người chết vì bịnh tật, vì tai nạn và tai nạn thì cũng có thể là do rủi ro hay bất cẩn. Có người tự tìm đến cái chết. Có người chết vì bị ám sát, bị xử tử. Có người bị chết oan, có người vì phải đền tội. Có người chết vì hy sinh cho tổ quốc, cho đồng bào, cho lý tưởng như các vị Thánh tử đạo. Có người chết vì ăn chơi quá độ cũng như có người chết vì đói rách thiếu thốn. Có người chết vì thờì tiết, nóng quá, lạnh quá, vì thiên tai, bão tố, hạn hán, lũ lụt. Có người chết dưới sông, dưới biển, trên núi, trên cây, trên rừng, chết trong nhà, ngoài đường, chết sum vầy, chết lẻ loi, chết bình an, chết sợ hãi, chết tức tưởi, chết nhẹ nhàng, chết quằn quại đau đớn… Có người vì quá giận dữ, oán ghét, tức tưởi mà chết. Và chắc cũng có ngưòi vì… yêu mà chết (Nếu có ai từng xem phim Doctor Zhivago, dựa theo một tác phẩm của nhà văn Nga, Boris Pasternak sẽ thấy cái cảnh đứng tim chết của vị bác sĩ này khi nhận ra bóng dáng người yêu cũ mà đã từ lâu không gặp.)

Không thể kể hết mọi tình huống dẫn đến cái chết của Con Người.

 

Cái chết luôn không hẹn mà đến. Không ai chờ ai đợi mà đến. Không ai mong ai muốn mà đến. Thân Con Người sinh ra để làm gì mà rốt cuộc phải chấm dứt với cái chết? Cuộc đời Con Người có mục đích gì? Có ý nghĩa gì chăng?

 

Câu trả lời sẽ rất khó vì đã có nhiều câu trả lời xuyên qua triết học và tôn giáo nhưng không hề có một sự thống nhất nào. Mỗi người mỗi ý. Mỗi người mỗi lòng tin. Ai trúng ai sai? Nghe theo ai? Con Người vẫn mù mịt như đi trong bóng đêm. Cho dù khoa học vẫn càng ngày càng tiến bộ. Trái đất càng ngày càng chói sáng, lấp lánh, huyền ảo muôn màu sắc với các ánh đèn nhân tạo, pháo bông rực rỡ tung lên bầu trời nhưng thật sự thì Con Người vẫn sống trong bóng đêm của cái điều không biết mình từ đâu đến, sống để làm gì và sẽ đi về đâu. Có thể một số người đã tìm ra câu trả lời cho chính mình nhưng vì sao mà câu trả lời này lại không thể áp dụng cho người khác? Làm mẫu số chung cho mọi người? Làm chuẩn mực, thước đo và là chân lý cho toàn Con Người ?

 

Khi bàn đến mục đích của Con Người thì không chỉ có một mà là muôn một. Ai cũng có một mục đích để đeo đuổi và không ai giống ai về ước muốn, về khao khát, về lòng tin và hi vọng. Cái lòng ước muốn và khát khao một điều gì đó, một sự việc gì đó thường là cái đích cho Con Nguời hướng đến nhưng lòng tin và hi vọng mới chính là cái năng lực vô cùng mạnh mẽ tiếp sức cho Con Người hoàn thành, bất cứ là sứ mệnh, là bổn phận hay là trách nhiệm. Lòng tin và hi vọng đôi lúc cũng quá mức độ bình thường, trở nên mù quáng và quá khích. Cái nửa đười ươi nơi Con Người lại trồi lên khiến Con Người trở nên thô lỗ và độc ác.

 

Cái Tôi, cái Ngã, lòng tin và hi vọng thì không tìm thấy ở loài động vật? Làm sao biết được? Đúng vậy, vì chúng ta không hiểu được ngôn ngữ của loài vật và chỉ thấy chúng cúi đầu xuống đất dường như chỉ biết cam phận nên kết luận như thế mà thôi. Có thể nói được chăng trong Con Người có một phần con vật thì trong con vật cũng có một phần Con Người nhưng vì phần này quá ư nhỏ bé và không có điều kiện cho nó được phát triển mà thôi?

 

Một số động vật, khi phải tìm đến “người tình, nửa kia của mình” cũng phải mất công mất sức, có khi còn phải “dãi dầu mưa nắng” chịu đói chịu khát, lang thang khắp cùng núi đồi, sa mạc, rừng hoang, sông sâu, ao cạn, không gì dễ dàng, có khi còn phải khoe sắc (như con công xoè cánh) khoe tài, khoe sức, thậm chí đến “ẩu đả” triệt hạ đối thủ cho đến chết, nếu không thì cũng thương tích đầy mình, phải bỏ chạy, bỏ cuộc lúc đó chúng mới dành được “người yêu”. Sự tranh chấp nơi loài vật thường được cho là do bản năng sinh tồn. Không ai nhận rằng chúng có cái Tôi, cái Ngã nhưng có lẽ cái Tôi, cái Ngã cũng tiềm tàng, nằm ngủ kín trong bản năng mà chỉ vì cái bộ não của động vật không được phát triển đủ để tạo điều kiện cho cái ý thức này bùng lên?

 

Còn Con Người thì phải làm gì để tìm ra cái nửa kia của mình? Cũng không dễ như chuyện “bỏ thư qua bưu điện”đâu! Có những người may mắn tìm được nửa kia dễ dàng không trắc trở, thì cũng lắm cuộc tình éo le, ngang trái, đầy nước mắt, biết bao trái tim cô đơn lẻ bóng, biết bao tâm hồn trầm cảm vì thiếu tình yêu.  Không phải cuộc gặp gỡ, hẹn hò nào cũng kết thúc tốt đẹp, đôi khi đã tốn không biết bao công sức đeo đuổi, cũng không khác gì loài vật, trèo non vượt núi, chịu nhọc chịu khó, nhịn ăn nhịn tiêu để quà cáp, làm cho vừa lòng mà cũng không “rước nàng về dinh” được. Đó là chưa kể những người kém may mắn, ngoại hình xấu xí, có khi tàn tật, không tài giỏi, không thông minh, không địa vị, không tiền, không nghề nghiệp, không là con nhà gia giáo… Trăm ngàn vạn lý do để phải chịu cảnh cô độc và cô đơn. Do đó mà có những trường hợp đành phải chấp nhận một nửa kia do sự sắp đặt, do hoàn cảnh bắt buộc, do muốn yên bề, yên phận, thà như vậy còn hơn sống trong cảnh cô độc, nhưng rồi Con Người lại rơi vào một cảnh khác là “đồng sàng dị mộng”, không cô độc mà vô cùng cô đơn. (Xin đọc Cô Đơn, LKTH)

 

Ở thời buổi hiện đại Con Người có thể kết nối với nhau, tìm đến nhau dễ dàng hơn như cùng một club nhảy đầm, đánh bài, chơi games, thể thao, xem phim, du lịch… hay qua những phương tiện truyền thông như điện thoại, internet… Tuy thế mà vẫn không hiếm người vừa cô đơn vừa cô độc.

 

Tình yêu là gì mà Con Người phải lận đận lao đao như vậy? Con vật có tình yêu không?

Nơi loài động vật, chỉ vào ”mùa ái tình” con đực con cái mới tìm đến nhau, nhưng con người thì quanh năm suốt tháng đều là mùa của ái tình kể từ độ tuổi mà tình dục được phát triển. Điều may mắn hay là tai họa? Tình yêu là gì? Tình dục luôn gắn liền với tình yêu? Có thể nào yêu mà không có tình dục? Hoặc có thể có tình dục mà không cần phải yêu ?!

 

Con Người quả là không giản dị trong chuyện yêu đương. Nhưng hình như trong chuyện này thì chính người con gái, đàn bà mới rắc rối, lắm chuyện chớ không phải là đàn ông, con trai…?! Có câu nói thường hay được nghe: “Đàn ông yêu bằng mắt và đàn bà yêu bằng tai.” Từ con mắt nhận thấy dung nhan, sắc đẹp mà xiêu lòng thì… giản dị, dễ dàng thật, nhưng phải từ tai nghe những lời ngon ngọt, sâu sắc, ý nghĩa thì chuyện này quá… trừu tượng và phúc tạp hơn! Mà ở đây thì đàn bà con gái cũng dễ bị đánh lừa bởi những anh chàng khéo ăn nói, biết nịnh hót! Căn cứ theo câu nói trên mà tạm thời kết luận đàn ông thì thích sắc đẹp, sự quyến rũ của thể xác và đàn bà thì chuộng sự thông minh, tài giỏi. Nói tạm thời vì không có gì tuyệt đối, cũng như không phải chỉ có sắc đẹp, tiền tài hay trí thông minh trên đời. Khi cưới một người vợ xinh đẹp mà ăn nói vô duyên, đầu óc cạn cợt thì người chồng cũng thất vọng và âm thầm… ngoại tình! Ngược lại, lấy làm chồng một người thông minh tài giỏi mà dung nhan xấu xí như “thằng gù nhà thờ Đức Bà” (Xin lỗi, hơi cường điệu một chút) thì người đàn bà có thể cũng âm thầm… thổn thức! May thay, điều lạc quan trong cuộc sống là còn có chữ Tình, chữ Nghĩa, chữ Trung và chữ Nhân. Con Người nhờ thông minh và được giáo dục, biết đạo lý sống và biết trong cái tiêu cực nhận ra cái tích cực để hạnh phúc. Người đẹp mà cạn cợt đầu óc nhưng lại bếp núc giỏi và sinh con đẻ cái tốt lại hiếu thảo với cha mẹ mình thì sao? Người chồng không đẹp trai mà thông minh, hiền từ, rộng lượng thì sao? Được cái này thì mất cái kia. Luật bù trừ. Con Người không ai hoàn hảo. Người khôn và đạo đức thì biết rõ điều này, chấp nhận và sống hạnh phúc. Nhưng Con Người không phải ai cũng khôn ngoan, được giáo dục và có đạo đức!

 

Thật ra thì rất lắm khi Con Người tự gây cho mình khổ đau cũng như tự rước họa vào thân. Thí dụ có những cảnh như: tôi không yêu anh, tôi không yêu em mà tôi vẫn cưới vì anh, vì em giàu có, nổi tiếng, địa vị lớn, được nể nang, vì vâng lời cha mẹ, vì môn đăng hộ đối, vì cùng tôn giáo, cùng lý tưởng… vì… vì một trăm ngàn lẻ một lý do mà rồi cái điều chính yếu nhất là tình yêu thì lại không tìm thấy đâu cả.

 

Nhưng cuộc đời vốn không có một định luật bất di bất dịch. Có những cuộc hôn nhân được sắp đặt, được cân nhắc đủ điều, gọi là cuộc hôn nhân của lý trí thì lại kết thúc tốt đẹp, ngược lại những cuộc tình thật lãng mạn, những cuộc hôn nhân phát xuất từ tình yêu đôi lứa thật sự, có sự tự do lựa chọn thì lại kết thúc thật không hay ho, tình yêu trở thành hận thù, trách móc, kiện tụng nhau ra tòa…

 

Nhìn kỹ lại trên đời, ít có gì mà hoàn toàn trôi chảy như  ý Con Người muốn cả. Tưởng như thế này mà thành thế khác. Xấu ban đầu có thể tốt về sau và ngược lại, kỳ vọng thật nhiều để rốt cuộc là chuốc lấy thất vọng nặng nề… Bài học và kinh nghiệm của người này, chưa hẳn là phù hợp cho người kia. Và cũng không thể khẳng định một điều gì nếu chỉ nương vào cái vóc dáng, tướng mạo bề ngoài. Nhìn theo tướng số, có thể thấy những tướng xấu hiện rõ trước mắt nhưng cũng có những tướng tốt ẩn mình, dấu kín bên trong. Cũng thế, có những người tốt bụng mà không may lại có ngoại hình khó nhìn, xấu xí cũng thường hay bị nghi ngờ về cái lòng tốt thật sự của họ. Như vậy, cái chuyện nhìn mặt mà bắt hình dong thật cũng không hoàn toàn đúng.

 

Có người thì lo trước lo sau, cưới hỏi, sinh con, xây cất nhà cửa… đều phải xem bói, xem toán, tử vi, phong thủy… nhưng rồi vẫn có cái gì không ổn, không thuận, vợ chồng ly hôn, con cái ngỗ nghịch, nhà cửa thì trộm cướp…v.v … Nơi đời Con Người, phúc thì không dễ tìm mà họa thì dễ gặp.

 

Nếu  định nghĩa  tình yêu là sự kết nối cảm xúc giữa hai đối tượng, sự trao đổi và đồng cảm cả hai mặt sinh lý và tâm lý thì tình yêu của Con Người cũng khó tìm. Khi có sự đồng cảm về sinh lý thì chưa chắc có đồng cảm về tâm lý và khi có đồng cảm về tâm lý chưa chắc đã có đồng cảm về sinh lý. Và khi nghĩ tình yêu là sự kết nối và đồng cảm giữa hai giới tính khác nhau thì cũng không còn đúng nữa. Tình yêu vẫn có thể nẩy nở giữa hai đối tượng đồng giới tính. Có thể một ngày nào đó thì đàn ông, con trai sẽ mang thai? Con người đã thành công với việc thụ thai nhân tạo và đã tạo ra những bản sao (clone) từ các tế bào thì chuyện gì cũng có thể xảy ra…

 

Tạm gác tương lai qua một bên, hãy trở về với cái Tôi, cái Ngã trong Con Người. Ý thức này kéo theo ý thức về sở hữu tính, cái này là của tôi, thuộc về tôi và xác định sự tồn tại của một hữu thể hay sinh thể cá biệt. Tôi mang một cái tên, tôi là như thế này, không phải thế kia.

 

Con Người tự hào về cái tôi này nhưng cũng biết được giới hạn của nó. Nó không toàn hảo, toàn năng, toàn quyền, thiếu tự do và lệ thuộc vào nhiều điều kiện sống bao quanh nó. Sống trong một nhà thì phải tuân theo gia trưởng, một nước thì có quốc trưởng, sống ở đâu cũng có sự ràng buộc, luật lệ tối thiểu phải tuân theo. Sự tự do của Con Người trên trái đất chỉ là tương đối. Nhưng không được cái tự do tối thiểu thì Con Người sẽ nổi loạn. Được quá nhiều tự do thì xã hội cũng loạn!

 

Thánh nhân ra đời, như Phật Thích Ca hay Khổng Tử, đều dạy Trung Đạo hay Trung Dung, giúp Con Người biết xử thế, đạt được quân bình trong cuộc sống, nhưng cũng không dễ gì thực hành vì hình như trong Con Người là cả một bầu nhiệt huyết luôn sôi sục, một trăm cái thác nước muốn đổ ào, hàng ngàn con sóng biển tới tấp ùa đến, là cả tấn bom chỉ muốn nổ tung nên Con Người thiếu kiên nhẫn, Con Người nóng nảy, Con Người quay cuồng, đam mê, Con Người muốn đạt tuyệt đối, đạt cực điểm nơi mỗi hành động và thế là Con Người không tránh được cực đoan.

 

Từ chuyện ăn để mà sống, Con Người có thể sống để mà ăn. Văn hóa ẩm thực xuất phát từ đây. Từ chuyện mặc để che thân, Con Người tạo kiểu áo này quần nọ chỉ có thể để ngắm nghía trong tủ kính như một tác phẩm nghệ thuật. Từ đó xuất phát Haute Couture, “siêu trang phục”. Từ xe cộ là một phương tiện giao thông giúp Con Người bớt nhọc nhằn trong việc di chuyển, chuyên chở nặng nhọc, Con Người chế tạo những “siêu xe” thật cầu kỳ và đắt tiền, cũng như đùa giỡn với tử thần qua những cuộc đua xe siêu tốc độ…Tóm lại, nơi 5 giác quan, mắt, tai, mũi, lưỡi và thân thể hay da thịt, đáng lý ra chỉ đem lại vừa đủ cho Con Người sự thoải mái, không bị khổ sở, bức bách thì Con Người lại vượt qua giới hạn “cần và đủ” để trở thành nô lệ cho 5 giác quan. Con Người sinh ghiền, nghiện, tìm đến các kích thích tố để làm tăng cực mạnh cảm xúc, hưởng thụ khoái lạc đến cực điểm. Ngược lại, cũng có thể tìm thấy những người lao mình trong khổ hạnh, tự ép xác, tự làm hao gầy, kiệt sức, không lành mạnh. Hai cực đoan này đều chẳng phải là Trung Đạo.

 

 Con Người nhận ra là mình không thực sự làm chủ đời mình:

                          Đời ta vốn là hơi là bụi

                         Theo từng cơn gió thổi tơi bời

                         Đi về chẳng có định nơi

                         Chỉ nơi khoảng giữa đất trời mênh mang…(1)

 

Đôi lúc Con Người cứ ngỡ rằng chính mình quyết định đời mình nhưng không như thế, chính những điều kiện hợp lại đẩy mình đến quyết định chứ không phải tự mình định đoạt mà được, mà có, mà thành. Con Người thường quên điều này và chỉ nhớ để tôn cái Tôi của mình, chính tôi quyết định việc này, việc kia, không có quyết định của tôi thì sẽ không như thế này thế kia. Đó chỉ là một cái nhìn chưa rộng chưa sâu mà thôi. Một người muốn làm tổng thống, không phải chỉ muốn mà được nếu không có dân chúng bầu lên. Được làm vua, làm hoàng tử, công chúa là do được sinh ra trong gia đình vua chúa nhưng cái chuyện được sinh ra trong gia đình này hay gia đình nọ, Con Người thực sự chẳng có quyết định được gì trong việc này. Nhưng chuyện vênh váo mặt mày thì rất dễ làm. Con Người lại vấp phải cái Tôi, cái Ngã đồ sộ.

Nhà Phật nhận thấy nơi Con Người chằng chịt những mối Nhân và Duyên. Từ nơi cái này mới phát sinh ra cái kia. Và cái kia lại tiếp tục làm Nhân cho những mối Duyên khác. Vô cùng vô tận. Chỉ khi nào nhân duyên hội đủ thì mọi việc mới thành tựu, mới có kết quả.

 

Có câu nói của Khổng Tử: “Thời vận không thông, mưu cầu vô ích” cũng không khác xa mấy với thuyết nhân duyên của nhà Phật. Chỉ khi nào hội đủ điều kiện, đủ nhân đủ duyên thì mọi việc tự nhiên thành. Mong thực hiện việc gì mà chẳng đúng thời điểm, thời khắc, không thuận buồm xuôi gió thì làm gì cũng không tới đâu. Có biết bao người tài giỏi mà cũng đành chịu với số phận hẩm hiu vì không gặp cơ hội tốt để tạo nên sự nghiệp.

 

Đường đời của Con Người không hề bằng phẳng mà đầy chông gai và bất trắc.

 

Nếu có cái Tôi toàn quyền, toàn năng thì Con Người đã tự quyết định cho mình được mọi chuyện, làm gì cũng thành công, muốn gì cũng  được, mãi mãi xinh đẹp, mãi mãi tươi trẻ, không bịnh hoạn, mãi mãi thông minh, mãi mãi giàu có, không nghèo khổ, đi đâu cũng tới, và mãi mãi không chết. Nhưng Con Người vẫn bám vào cái Tôi hữu hạn này cho dù phải sống để rồi chết. Bản năng sinh tồn của Con Người không cho phép Con Người chết. Con Người phải sống, phải có lòng tin và hi vọng, mãi mãi hi vọng.

 

Lòng tin đẩy Con Người lên gần với Thượng Đế, Đấng Toàn Năng hơn Con Người, tạo ra Con Người. Sau cái chết, Con Người sẽ gặp lại Thượng Đế, người cha đã tạo dựng mình. Lúc Con Người còn sống thì dường như Thượng Đế ẩn mình, im lặng và quan sát đàn con của mình mà thôi. Đàn con phải biết trở về với Thượng Đế như chuyện đứa con hoang trong Kinh Thánh.

 

Nơi Con Người, sức mạnh của lòng tin thật là lớn lao. Nếu không tin vào Thượng Đế thì Con Người tin vào những vị khác, nhất định là toàn hảo hơn Con Người, là Phạm Thiên, là Thần linh, là Đại Ngã, là Thánh, là Tiên, là Phật, là Bồ Tát… Lòng tin này cũng vững chắc và mãnh liệt, khó lay chuyển đổi thay.

 

Chúng ta đang dần bước vào lãnh vực tâm linh của Con Người mà con vật không có. Con Người cao hơn con vật một bực là có lý trí hay trí tuệ, và may mắn hơn con vật là Con Người có phần tâm linh. Vì sao? Vì chỉ qua phần tâm linh Con Người mới vượt lên được thân phận khổ đau của kiếp người. Hãy từ từ tìm hiểu sau đây.

 

Tâm linh Con người

 

Bước vào thế giới tâm linh thì khó diễn tả, khó nói vì hình ảnh hay lời nói chỉ được tạm dùng như phương tiện để diễn đạt một cái gì không thể diễn đạt bằng lời, bằng hình ảnh và chỉ có Con Người độc nhất tự mình cảm nhận qua trực giác hay qua cái được gọi và được đa số mọi người đồng ý là linh hồn (vậy thì tạm dùng chữ linh hồn ở đây) thì cũng không thể chứng minh, nắm bắt, đưa ra cho người khác thấy cái mà mình đã cảm nhận. Người kia cũng chỉ có thể mường tượng, đoán chừng và phải tự mình trải nghiệm qua  linh hồn  của mình. Nhà Phật có câu: “Tự tu, tự chứng”, hay  “Bất khả thuyết, Bất khả tư nghị” và Lão Tử cũng nói “Đạo khả đạo, phi thường  đạo”, phần tâm linh do đó mà trở nên mơ hồ, khó tin. Mơ hồ, khó tin, không phải là không có. Phần tâm linh nơi Con Người thực sự hiện hữu và có một đời sống hoàn toàn phong phú đa dạng. Nhưng Con Người lại phân chia và tranh chấp nơi lãnh vực này mà rốt cuộc trên trái đất, bóng dáng của khổ đau vẫn lan tràn, đè nặng lên thân phận Con Người.

 

Tuy nhiên, phần tâm linh là nơi đem lại cho Con Người hi vọng lớn nhất. Lý trí hay sự thông minh không thể giải quyết hết các mâu thuẫn hay vấn đề giữa Con Người với Con Người, Con Người với xã hội, Con Người với môi trường, Con Người với hoàn cảnh, Con Người với bệnh tật, Con Người với cái chết…

 

Phần tâm linh an ủi Con Người. Nếu chỉ nương vào cái thấy của mắt, cái nghe của tai, cái xúc cảm của thân thể, cái nhận biết và phân biệt của khối óc thì cuộc sống và thế giới chung quanh Con Người hiện ra quá bất toàn, quá giới hạn, quá tương đối và gây đau khổ.Tất cả những gì Con Người muốn nắm giữ đều không thể nắm giữ.  Cái thân thì sẽ tan rã, cái trí óc, sự suy nghĩ, tình cảm yêu thương sẽ dựa vào đâu? Dựa vào linh hồn đó thôi.

 

Lý trí hay sự thông minh không dẹp bỏ hết khổ đau. Con Người vẫn bị già nua, bệnh tật và cái chết đe dọa theo từng bước chân của thời gian. Nhưng khi hướng về cái gì thuộc tâm linh, thế giới vô hình mà mỗi Con Người phải tự trải nghiệm lấy, chỉ có mình, không ai có thể trải nghiệm thay mình, thì cái “bình chứa” đầy cảm xúc, tình cảm, tư tưởng, trí nhớ, trí tưởng tượng và hình ảnh nơi Con Người tự nhiên như được trút cạn bao ưu tư phiền muộn. Con Người bỗng dưng tìm thấy một khoảng không gian thật mênh mông dễ thở, chính khoảng trống, vô hình, vô tận này giúp Con Người vượt lên cái thân phận hạn cuộc, từ bỏ cái bị tan rã để nhập vào cái vĩnh cữu.

 

Có ai không từng cảm nhận một phút giây hay chỉ một thoáng khoan khoái, hạnh phúc khi bước vào một ngôi đền, ngôi chùa hay nhà thờ, khi nghe một lời tụng kinh vang lên, một bài thánh ca cao vút nhẹ nhàng, hay chỉ chắp tay nghiêng mình trước một tượng đài?

 

Thế giới tâm linh mở rộng cánh cửa trước mặt Con Người, đón Con Người vào một đời sống mang một chiều hướng khác tràn đầy niềm tin và hi vọng. Phải chăng cái gì cụ thể, có thể nắm bắt được, có thể diễn tả được, có thể thấy, nghe, cảm nhận, như hình tướng, như màu sắc, như âm thanh, như sự đụng chạm, như tiếng nói, như chữ nghĩa, thì quá giới hạn. Con Người cần vượt ra khỏi giới hạn đó mà chỉ có phần vô hình, phần tâm linh mới đáp ứng sự khát khao mong mỏi của Con Người?

 

Bởi vì cái thế giới vô hình này cũng thiên hình vạn trạng, không đồng nhất nơi mỗi Con Người mà tranh chấp, chiến tranh vẫn có thể bùng nổ bất cứ lúc nào. Muốn diễn tả cho một Con Người khác hiểu cái thế giới vô hình thì Con Người vẫn phải mượn hình ảnh và ngôn ngữ. Có thể nào giao tiếp với nhau về cái thế giới vô hình này mà không dựa vào hình ảnh, hay ngôn ngữ?

 

Nhà Phật, nhất là phái Thiền,  có nói đến “điểm Tâm, điểm Nhãn” hay là truyền Tâm, truyền Tâm Ấn. Chỉ từ nơi Tâm mà nhận biết, mà giao tiếp với nhau, gọi là Đạo Tâm, hay Tâm Đạo. Nhãn, là con mắt mà ở đây là con mắt của Tâm. Còn gọi là Đạo nhãn, Phật nhãn hay Thiên nhãn, con mắt thấy được sự thật như là sự thật, không méo mó, thêu dệt, không phải là Nhục nhãn, hay Trần nhãn, con mắt thịt của thế gian, của Con Người. Con mắt trần này thì chỉ thấy cái gì đưa ra trước mắt, thấy xanh là xanh, thấy đỏ là đỏ, thấy cây là cây, thấy nhà là nhà…v.v… nhưng cũng chưa chắc con mắt thịt này đã thấy chính xác sự vật như nó hiện ra vì con mắt thịt này cũng có thể bị lu mờ, yếu kém, bịnh hoạn. Hơn nữa, cái thấy của Con Người không vô tư mà nhuốm cái suy nghĩ, phê phán, yêu ghét, thích không thích, tốt không tốt, đo lường lợi hại, đong đếm thiệt hơn, xong xuôi rồi thì lại đem cái được thấy, được nghe đó vào mình, muốn là của mình, trở thành thực sự là của mình, được bảo vệ, nuôi dưỡng… hay ngược lại, thấy không phù hợp với mình thì xua đuổi, từ bỏ. Cũng từ đây mà nảy sinh ra mâu thuẫn, tranh chấp, chiến tranh và bạo lực.

 

Nhãn nhục của thế gian là như thế, cái “Tôi thấy” thường đi song song với cái “Tôi muốn” thuộc về mình, tất nhiên là những gì tốt, đẹp, hay ho, và đẩy ra những gì không muốn, không tốt đẹp, hay ho. Dân gian có câu “Thấy người sang bắt quàng làm họ” cũng diễn tả được phần nào cái ý “tôi thấy và tôi muốn thuộc về tôi” này. Không có một đứa con nít nào khi xem các đoạn phim quảng cáo về bánh kẹo hay đồ chơi mà không đòi cha mẹ mua cho mình. Người lớn thì có những món đồ khác dành cho người lớn. Quảng cáo nhằm đánh vào tâm lý Con Người là muốn sở hữu, phải làm nổi trội cái đẹp nhất, hay nhất, tốt nhất, ngon nhất… để khơi dậy sự thèm khát. Đến đây thì Con Người cũng rất dễ bị lường gạt. Chung qui cũng từ cái tham mà ra, cái tham của người bán và cả người mua.

 

Cái “bình chứa” của con người luôn luôn đầy, không hề vơi. Và Con Người rất mệt mỏi với cái bình chứa quá đầy này. Con Người đi tìm một cái bình chứa khác to lớn hơn và Con Người đã tìm ra nơi cái phần bên trong vô hình này. Cái phần vô hình và tâm linh này mênh mông bất tận, không ai kiểm soát nỗi.

 

Có những hiện tượng gọi là  “thần giao cách cảm” phát xuất từ sự nghĩ tưởng mạnh mẽ đến một ai đó mà khiến cho người kia cảm nhận được. Người kia cảm nhận được là vì cũng có cái khả năng thần giao cách cảm này. Rõ ràng khi yêu hay ghét ai, không cần phải nói ra, cho dù ở xa hàng vạn dặm, Con Người vẫn có thể nhận ra. Chỉ cần hướng tâm về nơi đó, người đó là sẽ bắt được luồng điện tâm này. Yêu hay ghét đều sẽ rõ ràng không thể chối cãi.

 

Người có một đời sống tâm linh mạnh mẽ, không bao giờ cần nói nhiều cho họ nghe. Họ cũng không cần phải thấy qua nhục nhãn mà thấy bằng Tâm nhãn. Nơi Tâm thì gom hết tất cả các hoạt động của giác quan: nghe, thấy, ngửi mùi, sự đụng chạm của thân, vị nếm của lưỡi và luôn cả ý nghĩ nơi đầu óc. Đứng trước một người có tu luyện tâm linh, ta không thể dấu diếm, dối trá hay đeo mặt nạ. Tất cả đều rơi xuống và ta như thế nào thì hiện nguyện hình như thế đó mà thôi. Thế nào là tu luyện tâm linh?  Có thể là yoga, thiền định, trì kinh, trì chú, đọc, tụng, niệm một cách thật chuyên cần, chuyên nhất. Khi tâm định tĩnh thì cái thấy sẽ trong suốt, rõ ràng như không có gì che đậy, ngăn ngại. Trực giác, linh tính hay linh cảm sẽ trở nên bén nhậy, đôi khi có thể đoán trước, thấy trước các sự việc sắp xảy đến.

 

Áp dụng trong đời thường, không có mục đích tâm linh, khi tâm định tĩnh, thì khả năng tập trung của trí óc sẽ tạo ra những kết quả vượt bực, có thể nhận thấy nơi các vô địch thể thao, các nhạc sĩ hay các nhà hát xiệc với tài nghệ xuất chúng qua những màn biểu diễn thật tài tình, ngoạn mục. Nhiều doanh nhân đã học thiền để xả bỏ căng thẳng và sáng suốt hơn trong công việc, nhưng mục đích chỉ thuần vật chất, chỉ để đạt được lợi nhuận tốt hơn, nhiều hơn,  không dính líu gì đến đời sống tâm linh.

 

Hiện tượng thần giao cách cảm, có được do tu luyện và cũng có thể là do bẩm sinh, không chỉ thực hiện được giữa hai Con Người còn sống mà có thể xảy ra với những người đã chết. Thường là thông qua sự báo mộng, trong giấc ngủ được người chết hiện về giúp đỡ, dặn dò hay báo trước điều gì đó, cũng như giải mã những điều bị dấu kín, bị oan ức…v.v… Bất kỳ tôn giáo nào cũng đều có những hiện tượng như phép lạ hiện ra để cứu Con Người khỏi bịnh tật, tai nạn hay giúp thành tựu những mong cầu.

 

Có một điều nên nhớ, chớ lầm lẫn một người sống nội tâm và một người sống tâm linh.

Người sống nội tâm là người không hướng ngoại, thích sự trầm tĩnh, yên lặng, không nhiều lời, nói cái gì đáng nói, làm cái gì đáng làm, không thích tụ họp chốn đông người, giao tiếp vừa đủ, giới hạn, chọn lựa, không a dua, không đua đòi, không màng vật chất, cũng không màng danh lợi, sống biết đủ và an phận, bằng lòng với những gì mình có, hướng mình theo điều thiện, nâng cao tâm hồn, nhưng người sống nội tâm chưa chắc là người sống tâm linh.

Người hướng ngoại thì không thích cô độc, thích đám đông, tụ họp, bạn bè, chén thù chén tạc, thích vui nhộn, nói nhiều, hòa đồng với chung quanh, chú tâm đến xã hội, coi trọng địa vị, danh tiếng, gia thế, sự nghiệp, tuy thế, họ cũng có thể là người tâm linh nhưng khác với người hướng nội về mức độ tập trung và chuyên nhất, vì người hướng ngoại dễ bị lôi cuốn theo sự “sa đà”, làm mất thì giờ hay “giết” thời giờ quí báu qua những chuyện không quan trọng, gọi là “chuyện bao đồng, chuyện thiên hạ, phiếm luận, tán gẫu… »

 

Con Người cần giải trí, thư giản, nhưng Con Người hay đi quá trớn. Giữ quân bình hay Trung Đạo trong đời sống luôn là một việc khó, cần nghị lực và tự chủ. Từ một người bạn sẽ kéo theo mười người, từ mười người sẽ kéo theo ngàn người. Thời đại @ (a còng) nay có diễn đàn, forum, Facebook… vào thì dễ mà ra thì khó. Từ một mail sẽ có vài trăm, vài ngàn, từ mười phút mỗi ngày sẽ lên vài giờ, vài chục giờ và chiếm trọn cả ngày, luôn cả giấc ngủ! Những gì đọc được, nghe được, xem được sẽ đọng lại trong đầu óc tâm tư và cả trong tiềm thức.

Con Người là một sinh thể có khả năng hấp thụ tất cả những gì đến từ bên ngoài. Thức ăn đem vào bụng, khí đem vào phổi, cho đến làn da mỏng cũng thở, cũng đem chất dinh dưỡng vào người được, thì trong khối óc, trong tâm tư cũng thế, có những “thức ăn” trừu tượng được đem vào để nuôi dưỡng phần tinh thần này. Với thời gian, càng ngày cái bình chứa nơi Con Người càng đầy, Con Người chỉ thêm mệt óc mệt trí. Khoa học càng tiến bộ thì các bệnh về tâm thần cũng tiến nhanh không kém. Số lượng Con Người phải dùng thuốc an thần không hề giảm! Đó là chưa nói đến những Con Người thực sự điên cuồng, loạn trí… Con Người trong xã hội hiện đại, không những cần phải chọn lựa thức ăn để nuôi cái thân vật chất mà còn phải chọn lọc những thức ăn nuôi dưỡng phần tinh thần, nếu muốn có một thể chất tráng kiện và một tinh thần lành mạnh.

 

Thêm một điều nữa, khi nói người này “duy tâm”, chủ trương mọi sự hiện hữu căn bản là nơi linh hồn, trí óc, ý tưởng, ý niệm… Ngược lại với “duy vật”, chủ trương sự hiện hữu từ nơi vật chất, mọi hiện tượng là kết quả của sự tương tác giữa các thành phần vật chất, thì ở đây, người có khuynh hướng duy tâm cũng chưa chắc là người tâm linh.

 

Người sống tâm linh là người kết nối với thế giới vô hình, mang tính chất thiêng liêng của tôn giáo hay của tín ngưỡng, ở nơi này có Thượng Đế, có Allah, có Chúa, có Đức Mẹ, có Thiên thần, có Thần linh, có Khrisna, có Shiva, có Phật, có Bồ tát, có Thánh, có Tiên… có cả linh hồn của những người đã khuất, và tùy theo mỗi tôn giáo mà có sự khác biệt, có cả những người nơi cõi khác mà con mắt trần không thể nhìn thấy như địa ngục, thiên đưòng hay nơi trú ngụ của ma, quỉ... Cái tầm nhìn của người tâm linh thì rất xa, xa vời vợi. Có thể thấy quá khứ cũng như tương lai. Những người này được gọi là nhà tiên tri. Có hiện tượng gọi là “lên đồng” hay “hầu đồng, hầu bóng” làm cầu nối cho Con Người giao tiếp với thế giới “bên kia ». Những người có khả năng đặc biệt mà có thể nghe hay thấy thế giới bên kia được gọi là nhà ngoại cảm. Những người như tiên tri hay ngoại cảm thì thật sự không có nhiều nhưng có bằng chứng cụ thể những điều họ thấy, họ nghe, họ nói là thật.

 

Trên cõi đời này, có lẽ số người tin rằng có một linh hồn bất tử và có một đời sống sau cái chết là đại đa số. Nếu không gọi là linh hồn thì cho dù được gọi dưới một danh từ khác, như là vong, vía, thần thức, thì cũng vẫn tin vào một năng lực tiếp tục duy trì sự sống sau cái chết, sau khi thân xác tan rã.

 

Đó là trường hợp của Phật Giáo, không tin vào linh hồn bất tử nhưng tin vào thần thức sẽ tiếp tục trở lại thế gian để sống một cuộc sống khác, cứ quay đi trở lại hằng hà sa số kiếp trong cái vòng được gọi là luân hồi, trở đi trở lại, cho đến ngày giải thoát. Giải thoát cũng có nghĩa là bứt ra khỏi cái thần thức trói buộc Con Người khao khát hiện hữu, khao khát sống và tất nhiên là phải chịu khổ vì cuộc sống trên thế gian, bản chất của nó là khổ. Đạo Phật dạy phương pháp cho Con Người buông bỏ cái thần thức dẫn Con Người vào chốn trầm luân. Buông bỏ bằng cách nào? Bằng cách chuyển hóa cái thần thức ô nhiễm, chấp Ngã, ích kỷ đầy phiền não thành cái thần thức trong sạch, Vô Ngã, vị tha. Nhưng đạo Phật chia hai ở đây, phái Nguyên Thủy chỉ nói đến Niết Bàn, Con Người không còn luân hồi sinh tử, không còn chấp Ngã, ích kỷ và phiền não thì nhập vào Niết Bàn thanh tịnh. Phật giáo Phát Triển hay Đại Thừa thì nói đến Phật tánh, bản chất thật, thanh tịnh và không đau khổ vốn có sẵn nơi Con Người và Con Người tu tập để giải thoát là tìm lại bản chất thật của mình, Phật tánh, để không còn chịu khổ nữa.

 

Cho dù là hai danh xưng khác nhau nhưng Niết Bàn hay Phật Tánh đều được hiểu như là bản thể, bản tánh chân thật không chịu sự khổ đau sanh diệt của mọi loài chúng sanh, trong đó có cả súc vật. Bản tánh này có thể chứng được, thực hiện ngay trong đời sống hiện tại nếu chịu tu tập đúng đường lối và tất nhiên là chỉ có Con Người mới tu tập được là vì có trí tuệ và các điều kiện giúp cho khả năng tu tập phát triển mà con vật thì không có khả năng và điều kiện.

Quan điểm Phật giáo là như thế, tin hay không là quyền của mỗi Con Người.

 

Con Người hẳn là có một nửa phần vượn, đười ươi nơi thân mình và khi Con Người hành động hay suy nghĩ không xứng đáng với địa vị cao quí của mình. Cái Tôi hay cái Ngã của Con Người cũng quá lớn, làm chướng ngại cho cuộc sống của Con Người mà mục đích gần nhất là mưu cầu hạnh phúc. Nhưng Con Người hiểu rằng hạnh phúc trên thế gian thì ngắn ngủi và cũng không dễ tìm. Hướng đến tâm linh mở ra cho Con Người một chân trời mới, con đường giải thoát thực sự mọi khổ đau, nhưng con đường này cũng thênh thang lắm và rất nhiều lối để bước vào. Chúc bạn may mắn!

 

Paris, Những Ngày Đầu Năm 2015

LêKhắcThanhHoài

                                         

 

Chú Thích:

1.     Ở Ngục Thừa Thiên. Thơ Cao Bá Quát (Vũ Mộng Hùng dịch)

 

Xem lại phần 1:  Con Người là… Con chi? (Phần 1)

 

 

Mục Lục 99Độ