Tuổi thơ mình lớn lên trong một không gian chật hẹp vào thời kỳ mà nhiều người tin trăng Liên xô tròn hơn trăng nước Mỹ. Trong những năm cuối cấp 3, mình hầu như không có báo chí hay tivi để xem nên không có những thần tượng kiểu trong phim hay truyện. Thần tượng của mình là những người thật xung quanh mà mình có dịp tiếp xúc. Thần tượng theo định nghĩa đơn giản của mình là những người làm được những điều mà mình mơ ước có thể làm được nhưng không đủ khả năng và can đảm để thực hiện. Hoàn cảnh sống và mức độ nhận thức sẽ định hình thần tượng của mình là ai. Bởi vậy, trước khi đi vào phần chính về các thần tượng, mình sẽ nói sơ qua về bối cảnh xung quanh một chút, để người đọc hiểu tại sao mình có những thần tượng như vậy.

Cuộc sống tuổi niên thiếu của mình rất đơn giản. Học hành chút đỉnh, còn rong chơi mới là chính. Trong lớp mình thỉnh thoảng có một vài đứa bỏ nhà đi bụi vài ngày rồi trở về là có số má giang hồ trong trường, được lũ bạn nể và sợ lắm. Thằng này dám bỏ ra đi, nó chắc đếch sợ gì, đừng ngu mà đụng vào nó. Đi bụi cũng giống giang hồ xã hội đen phải vào tù ra tội để lấy số má cho mình. Mình thấy vậy cũng muốn làm theo để được nể nang nhưng không có gan và cũng không có cớ nữa. Lớp mình có một thằng tên Phong được gọi là Phong bộ đội, vì ba nó từ Bắc vào Huế làm Giám đốc Tổng cục đường sắt ở Huế. Tụi đầu gấu lớp mình cạch không chơi với nó vì nó là dân bộ đội. Ai chơi với nó cũng bị liên lụy. Hàng ngày đi học nó bị ức hiếp rất căng thẳng. Thằng này dân bộ đội mà biết chuyện ghê, nó lân la nói chuyện với mình và hối lộ mình khi thì một ổ mì nước xíu thơm ngậy, khi thì một tập vở trắng. Mình chơi với nó như là một sự bảo kê cho nó. Tụi khác không ức hiếp nó nữa và dần dà bắt đầu chơi với nó. Mình không phải là giang hồ hay đầu gấu trong trường nhưng mình có cái để tụi này nể mình. Dù là giang hồ, nhưng để tồn tại trong trường tụi nó cần điểm, mà mình là kho điểm cho bọn nó. Khác với nhiều đứa học giỏi khác như thằng Hòa, con Luyến, làm bài che không cho đứa khác chép, mình thì cho tụi chép bài thoải mái rồi còn đọc và dò lại cho tụi nó. Mình không ồn ào gì cả nhưng bao nhiêu năm đi học không ai bắt nạt mình bao giờ. Chỉ có một lần mình đánh nhau với bọn đầu gấu trường bên vì tụi nó đánh thằng em mình. Lúc đó mình đang học lớp 9, bị thầy hiệu trưởng kêu lên cảnh cáo. Tụi trong trường từ đó lạnh mình lắm, cho là mình có võ và gan trời mới dám một mình chống lại bọn mafia trường bên.

Những năm cấp 2, thần tượng của mình là anh họ mình. Anh tên Chiến, cái tên nghe cũng đã hăng máu rồi. Anh bỏ học giữa chừng rồi đi làm nghề. Mình nghe anh hay tụ tập uống rượu rồi đánh nhau với bọn du đãng nên mình nể anh lắm. Đi đâu mình cũng khoe anh Chiến của mình, như thể anh là Từ Hải vậy. Cuối năm lớp 9, anh Chiến dẫn mình đi uống rượu ở một quán đèn dầu, hai anh em uống hết một chai rượu đế mồi đậu phộng da cá. Khi cả hai đều ngà ngà, anh đạp xe chở mình đụng phải một tay anh chị của vùng đó nên bị hắn chửi thậm tệ. Sợ chết như mình mà rượu vào còn nóng máu muốn thịt thằng đó, ông anh họ mình chỉ cúi đầu nhịn nhục vì sợ uy của thằng đó. Sụp đổ! Mình tôn sùng và kỳ vọng vào anh Chiến quá, nên hôm đó phải nói là rất thất vọng, thần tượng đầu tiên đã sụp đổ ngay lập tức, không còn cứu vãn được.

Thần tượng thứ hai của mình xuất hiện lúc mình học lớp 10. Đó là một ông anh rể hụt của mình. Tướng người cao lớn và rất giống Roberto Baggio, anh làm nghề đi trầm, cứ gọi anh là Rô đi. Anh và một vài người bạn, mỗi người vác một ba lô to, đựng áo quần, mùng mền, gạo cơm, mắm muối, thuốc men đủ dùng cho cả tháng hơn, đi vào rừng sâu, đêm ngủ ngày đi để tìm trầm. Nhiều chuyến đi về tay không, một vài chuyến kiếm được một ít trầm loại 2-3, thỉnh thoảng mới có người trúng trầm loại 1 là có thể đổi đời. Mình rất thích nghe anh kể chuyện đi tìm trầm, nghe li kỳ lắm. Có lần đi trầm về anh kể, một người bạn của anh bị sốt rét chết trong rừng, anh và một người bạn nữa phải róc thịt và đốt xác người bạn để mang xương về chôn. Mình thần tượng anh vì một hôm anh đi bộ từ nhà anh đến gần nhà mình thì gặp một đầu gấu nổi tiếng trong xóm, nhà nó có 7 người anh em trai, vang danh một cõi không ai dám đụng đến. Anh đầu gấu xóm chọc anh Rô, mình nhớ anh Rô nói một câu mà hồi đó mình xem như tuyên ngôn: mày muốn tau rũ tan xương không? Tay đó sợ cúi mặt, lầm lũi bỏ đi. Quá nể, không thể nể ai hơn được. Mình thích xem phim thế giới động vật, bây giờ nghĩ lại, thấy thế giới con người cũng không khác gì diễn ra trong rừng rậm là mấy, kiểu mạnh hiếp yếu.

Thần tượng thứ hai này của mình không sụp đổ đột ngột như lần thứ nhất. Phải mất cả chục năm, nó mới từ từ biến mất. Không có duyên với chị gái mình, nhưng anh Rô cũng thương và bảo vệ mình như một đại ca thực thụ. Cuộc sống nay đây mai đó của một phu trầm và phu vàng biến anh Rô thành một bợm rượu. Anh không còn là chính mình nữa và trở thành một con ma men. Thật tội nghiệp cho anh, mình vẫn rất thương anh. Lâu rồi mình chưa gặp lại anh Rô.

Những năm cuối đại học, mình cũng có chút tập tành ăn chơi, như uống rượu với mấy đứa bạn nghèo của mình mà mình đã có dịp kể trong các phần khác. Một người anh của bạn mình lúc đó đã ra trường, đi làm kiếm được khá nhiều tiền; anh tên là Lợi. Anh Lợi thỉnh thoảng dẫn mình đi uống bia ôm, nhảy đầm ở vũ trường. Mình chỉ biết ôm đào nhảy điệu duy nhất mà ai cũng biết nhảy cả. Mình cũng không buồn tập vì nhảy điệu khác thì đến vũ trường làm gì, hiểu không? Thời đó, như thế là dân chơi lắm rồi. Mình nể sự ăn chơi của anh, qua vũ trường, gái nhảy luôn vây anh và mình, mình thấy sướng như vua. Nhìn anh Lợi lúc đó mình cứ mơ một ngày mình sẽ được nể nang trong chốn ăn chơi như anh. Cầu được ước thấy. Noi theo tấm gương của anh Lợi, khi ra trường kiếm được tiền mình cũng đã ngoi lên làm dân chơi được nể trọng như thần tượng mình ngày trước. Thần tượng nầy thì không sụp đổ, mà anh Lợi cũng gác kiếm giang hồ, nghỉ ăn chơi trở thành người đàn ông của gia đình. Mình thì chơi một hồi cũng mệt mỏi, thấy không có gì hay rồi bỏ. Bây giờ mình lại sợ nhất là vào vũ trường. Đây có lẽ là thần tượng một thời thôi.

Mình ra trường đi làm cũng kiếm được chút tiền nên cuộc sống vật chất cũng không còn quá thiếu thốn như trước. Dần dà, mình có cơ hội được làm việc với một số giáo sư đầu ngành cũng như quản lý cao trong hệ thống y tế. Lúc đầu nghe các chức danh, chức vụ mình ngưỡng mộ lắm. Mình nghĩ mình phải cố gắng cả đời không biết có được như họ không.

Trong những lần có dịp được gần gũi và ăn chơi cùng nhiều nhân vật mà mình ngưỡng mộ đó, mình thực sự thấy sốc. Đa phần họ chỉ mua quan bán tước, chỉ vì cái lợi cho mình chứ không phải loại anh hùng Lương Sơn Bạc mình đã từng xem trong phim. Ngay cả cách chơi mình cũng không nể. Các ông chơi kiểu hí hố như mình lúc choai choai kiếm được ít tiền muốn học đòi làm trưởng giả. Một lần mình uống rượu trưa với một ông lớn trong bộ, ông ta có nói một điều làm mình thực sự thấy tởm. Đó là muốn ngồi yên ăn lộc, thì đừng bao giờ cãi lại cấp trên, trên bảo gì cứ vậy mà làm. Ông chửi một ông bác sĩ dòng dõi đã quá cố mà mình ngưỡng mộ, rằng ông đó ngu đã đứng dậy cự lại cấp trên trong một buổi họp. Mình có thể làm điều không đúng, nhưng không bao giờ mình đủ vô liêm sĩ để chửi người làm điều đúng là ngu. Có thể nhiều người cũng nghĩ vậy nhưng không nói ra. Còn ông quan lớn này thì tự hào nói điều này như một phát kiến vĩ đại hay một chân lý sống cho người khác học hỏi. Đâu đó vẫn có người vừa giỏi vừa gian như Tào Tháo, những hình như hai gen qui định sự liêm sĩ và ngu dốt không thể đi cùng nhau; mình nghĩ tào lao thế. Mình không hiểu trời sinh ra quan như các ông ấy để làm gì nữa?

Lúc mình mới sang Mỹ, lúc nghe tin LCD va THDT bị bắt, mình có cảm giác thật khó tả cho dù mình biết việc đó sớm muộn gì cũng sẽ đến. Các ông cùng trang cùng lứa với mình. Theo mình thì các ông này rất có tâm huyết với đồng bào. Mình ghét kiểu đứng ngoài bàn loạn đúng sai, có người bảo các ông ấy không có đầu óc thực tế, có người còn cho rằng các ông bị giật dây. Mình cho đây là lý do mà dân mình xứng đáng được hưởng những gì mình đang có. Mình biết một ông sĩ quan cao cấp luôn dạy con cháu rằng ông đã trốn tránh những nguy hiểm trong chiến tranh như thế nào để có thể sống sót và tìm kiếm cơ hội để có cuộc sống giàu sang cho con cháu. Mình không quá lý tưởng hóa như mấy chàng trong tiểu thuyết tuyên truyền của Liên Xô cũ, mưu cầu cuộc sống đầy đủ là điều chính đáng, nhưng cơ hội một cách kiêu hãnh như vậy thì không chấp nhận được. Nhiều người “khôn” quá, không trách đất nước ngày càng lụn bại như vậy. Nên dại bớt đi các ông khôn ạ, để dân còn nhờ.

Nhiều người trong chúng ta xem những nhà tranh đấu cho tự do là thần tượng khi họ còn ở trong ngục tù, nhưng khi họ tị nạn chính trị thì không còn được kính nể hay thậm chí một số người còn bị lăng mạ. Như mình định nghĩa lúc đầu, mình ngưỡng mộ ai đó thường là vì mình không làm được điều người ta làm. Bây giờ người ta không còn như vậy nữa, thần tượng sẽ biến mất. Họ cũng chỉ là những con người, đừng đặt họ quá cao và cũng cần công bằng với với những gì họ đã làm.

Lúc này, mình sắp ở tuổi tri thiên mệnh, thật không dễ cho mình tiếp nhận một thần tượng mới nữa. Tuy nhiên, mình thật sự ngưỡng mộ những người hy sinh cuộc sống sung túc của mình cho tương lai của người khác hay thế hệ mai sau. Mình thì không đủ dũng và trí như họ, cũng không dám công khai ủng hộ họ. Điều nhỏ nhoi nhất mà mình với tư cách một “con người” làm được là không tát nước theo mưa, phủ nhận và lăng mạ họ để lừa dối và ru ngủ chính mình.

Thần tượng cũng như ngôi sao, đừng nên đến gần, sẽ hết lung linh. Hy vọng lần này mình đúng.

Nguyễn Thanh YKH-29